БИЛЕТ № 11

1. Жапырақтардың диагностикалық талдау: кристалдар. Жапырақ кристалдарының микроскопиясын қысқаша сипаттау.

Жапырық диагностикасында эфир майы бар әртүрлі қуыстар , шырыштар, смолалар және көптеген гидрофобты заттар маңызды орын алатын :

- Мезофил жасушасында орналасқан схизогенді ж/е схизо-лизигенді қуыстар;

- Сүтқұлақтар (Млечники) , секреторлы каналдар, пучоктар мен талшықтар (жилки).

Жапырақтарда арнайы жасушалар кездеседі – идиобластар, олар құрамында кристалдар болады(кальций оксалаты, цистолиттер және басқада кристалды қосындылар). Кальций оксалатытының кристалдары әртүрлі өлшемдер мен пішінді болады: призмалы бір қатарлы , ромб тәрізді , октаэдрический немесе басқада піщінді,ұзын ине сияқты н/е қысқа ине, бір жерге жиналған(рафидтер), кристалдардың өсіндісі ( друздар, сферокристалдар) , ұсақ кристалдардың жиналуы (кристалдық құм). Кристалы бар жасушалар мезофил жасушасында орналасады, кейде минералды қосылыстарда болады: кальций карбонаты , кремнезема.

2. Дәрілік өсімдік шикізатының тауарлық талдауын жасау.

Тауарлық талдау жүргізу – бөлек жеке талдаулар кіретін шикізаттың жалпы (толық) талдауы. Мысалы, бүтін дәрілік шикізаттың өзі екендігін макроскопиялық талдаумен (жеке) анықтайды, ол ұсақталған шикізат- кесілген және ұнтақтәрізділер – макроскопиялық және микроскопиялық талдаулармен анықталады. Фитохимиялық талдауға құрамында ылғал әсер ететін және экстрактивті заттар, негізгі сандақ көрсеткіштерді анықтау кіреді. Сапалық реакция арқылы шикізаттағы әртүрлі қосылыстарды көрсетеді. Жалпы тауаржүргізу талдауы дәрілік шикізаттың толық бағасын және тазалығын шынайлығын, сапалығын көрсетеді. Тауаржүргізу талдауы екі бөліктен тұрады: шикізатты қабылдау және зерттеу әдістері. Қабылдау және зерттеу әрбір шикізат партиясы бойынша бөлек жүргізіледі.

Аналитикалық сынаманың № 1 талдауы.

Шикізаттың өзі екендігін анықтау. Шикізат өзі екендігі талдауға түскен атымен сәйкес болу керек. Шикізат түріне байланысты бүтін ұнтақталған шикізаттың өзі екендігін макроскопиялық және микроскопиялық талдаумен немесе биологиялық белсенді заттарға қарапайым реакция жасау арқылы анықтайды.

Макроскопиялық талдау.

Макроскопиялық талдау бүтін ДӨШ-ң өзі екендігін морфологиялық көрсеткіштер бойынша: сыртқы түрі, түсі, иісі, дәмі және мөлшері бойынша анықтайды. Шикізатта зерттеу кезінде клеенкаға жайып өсімдік үлгісінің

ДӨШ тән диагностикалық белгілерін табу. Макроскопиялық талдауға шикізаттың сыртқы түрін, олардың бөлек бөліктерін өлшеу, органолептикалық сынамаларды жүргізу кіреді. Өлшемдерін құрғақ шикізатта сызғыш немесе миллимертлі қағаз көмегімен анықтайды. ДӨШ сыртқы түрін күндізгі жарықпен құрғақ күйінде және ыстық суда жібіту күйінде анықтайды. Түсін құрғақ шикізатта анықтайды (жапырақтар үшін астыңғы және үстінгі жағын қарайды, жер асты органдары үшін – сыртқы бетін және жаңа сынықтардықарайды). Иісін құрғақ шикізатта ДӨШ нәзік түрлерін ысқылауарқылы немесе қатты ДӨШ қарағай басында (ұнтағында) анықтайды. Дәмін улы емес құрғақ шикізат түрлерін шайнау арқылы анықтайды; кейбір жағдайларды шикізат дәмін қайнатпаларда және сулы тұндырмамен анықтау МФ рұқсат етіледі. Әрбір морфологиялық топтағы шикізатқа макроскопиялық талдауды толық жүргізу МФ жалпы мақалаларында жазылған.

ДӨШ макроскопиялық талдауы – шикізаттың анатомиялық құрылысын зерттеу (бүтін және ұсақталған) және әртүрлі диагностикалық белгілер ішінен, берілген шикізатқа тән екенін көрсету. Микроскопиялық талдау техникасы МФ жалпы мақаласында көрсетілген. Зерттелетін ДӨШ түріне қажетті, нақты диагностикалық белгілер, жеке мақалаларда көрсетілген.

МФ XI микроскопия енгізілген, ол мынаған негізделген, көпдеген дәрілік өсімдіктер УК жарығында жарқырайтын қасиеттері бар. Бұл зерттеу түрі бір мезгілде объектінің анатомиялық құрылысын зерттеуді және ББЗ жиналу жерін көрсетеді, оны қалың құрғақ ДӨШ кескінінде жүргізеді.

Химиялық талдау – фармакогностикалық талдауының бір әдісі болып келеді, дәрілік өсімдіктегі ББЗ физико-химиялық қасиетіне байланысты шикізатта болуын дәлелдеу және сандық құрамын анықтау. Бұл мақсатта сапалық реакцияны немесе хромотографияна қолданады. Орындалу техникасына және алынған қорытындылар сипаты бойынша сапалық реакциялар пробиркалы, микрохимиялық, гистохимиялық болып бөлінеді. Көбінесе пробиркалы сапалық реакция қолданылады, ол ДӨШ сулы сіріндісімен жүргізеді (кейде органикалық еріткіштермен қышқылдарды қолданады). Қорытындыларды сірінділерге реактив қосып көзбен байқап анықтайды (боялатын, тұнба түседі, пар бөлінеді және т.б.)

ДӨШ шынайлығын анықтау үшін макроскопиялық, микроскопиялық және химиялық (сапалық реакция) әдістерді қолданады: алынған қорытындыларды ФМ «сыртқы белгілері», «микроскопия» және «сандық реакция» бөлімдеріндегі мәліметтермен салыстырады.

ДӨШ сипаттама беру үшін оның құрамындағы әсер ету заттарды, ылғалдылығын, жалпы күлін, ұсақталуын, қоспаларын анықтайды.

Шикізат құрамындағы индивидуальды заттар немесе заттар суммасын төмен шегімен фармакологиялық есептейді: Мысалы, эфир майлары 0,1% (мыңжапырақ шөбі) немесе флаваноидтар суммасы рутинмен санағанда 1,5 % немесе (шәйқурай шөбі).

Әсер етуші заттар сандық анықтау әдістері әрбір жеке мақалаларда және ДӨШ немесе жалпы мақалаларының «сандық анықтау» бөлімшесінде көрсетілген.

ДӨШ ылғылдығы – шикізаттың массасынан ауытқуы гигроскопиялық ылғалдық және ұшқыш заттардың болуынан, оны өлшенген шикізатты кептіргіш шкафтарда 100⁰-105⁰ С қалыпты массаға дейін кептіру кезінде анықтайды. Ылғалдықты анықтау әдісі МФ жалпы мақаласында берілген. Ылғалдылығы жоғары шегімен нормалайды, яғни «көп емес...»

Жоғары айтылғандай дәрілік шикізатта күлдің 2 түрін анықтайды: жалпы күлі және 10% хлорсутек қышқылында ерімейтін күл деп бөлінеді. Бұл екі көрсеткішті жоғары шегімен регламенттейді. Жалпы күлі – ДӨШ жандырғаннан қалған қалдық 500⁰ С қыздырғанда массасы тұрақтанған, оның құрамына кіретін минералды заттар суммасы және жинау және кептіру кезінде түскен бөтен минералды қоспалар (құм, топырақ) 10% хлорсутек қышқыл ерітіндісінде ерімейтін күл – жалпы күлді хлорсутек қышқылының ерітінідісімен өндеген соң алынған жаңбайтын қалдық және ол көбінесе кремнеземнен тұрады.

Бұл сандық көрсеткіштерді анықтау әдістері МФ жалпы мақалаларында көрсетіледі.

Ұсақталуы – шикізаттың ұсақ бөлшектердің саны (5 мм өлшемді және кіші). Оны елеуіш әдісімен анықтайды. Шикізат бөлшектер өнімі талдауға алынған елеуіштің тесіктер диаметріне сәйкес келу керек. Бұндай көрсеткіш көбіне сақтау және тасмалдау кезінде оңай ұсақталатын шикізаттарға қолданады. Шикізат ұсақталуы жоғары шегімен нормаланады. Мысалы, ұсақталған бөлшектер 3 мм диаметрлі тесіктері бар елеуіштен 4 % көп емес өтеді (белладонна жапырақтары).

Қоспалар – шикізат құрамында болатын бөтен компоненттер. Олар рұқсат етілетін және рұқсат етілмейтін 2 топқа бөлінеді. Рұқсат етілмеген қоспалар – шикізатта болмау керек қоспалар. Оларға улы өсімдіктер, тастар, шынылар, кеміргіштер жәжістері, көгерген жерлер, шіріктер және т.б. жатады. Егерде ДӨШ рұқсат етілмеген қоспалар табылса оны қолдануға болмайды.

Рұқсат етілген қоспалар – НҚ нормасында көрсетілген санынан аспайтын және фармакологиялық қызметінің өзгеруін тудырмайтын бөгде (улы емес) компоненттер. Рұқсат етілетін қоспаларды төрт түрге бөледі: түсін жойған шикізат бөліктері; шикізат болмайтын өндірілетін өсімдіктің басқа бөліктері (органикалық қоспалары (улы емес басқа өсімдік бөліктері) минеральды қоспалар (құм, топырақ, ұсақ тастар). Құрамындағы әр қоспа түрін ДӨШ сынамасын қолмен тазалағаннан кейін, таразылық әдіспен анықтайды. Құрамындағы қоспалар жоғарғы шегі бойынша регламенттелінеді.

ДӨШ құрамындағы қоспалар мен ұсақтығының анықтау әдістері МФ жалпы мақалаларынды көрсетілген.

Читайте також:

<== попередня сторінка	\|	наступна сторінка ==>
Билет 6	\|	БИЛЕТ № 12

Не знайшли потрібну інформацію? Скористайтесь пошуком google:

Генерація сторінки за: 0.005 сек.