Новини освіти і науки:

G+

Тлумачний словник
Авто
Автоматизація
Архітектура
Астрономія
Аудит
Біологія
Будівництво
Бухгалтерія
Винахідництво
Виробництво
Військова справа
Генетика
Географія
Геологія
Господарство
Держава
Дім
Екологія
Економетрика
Економіка
Електроніка
Журналістика та ЗМІ
Зв'язок
Іноземні мови
Інформатика
Історія
Комп'ютери
Креслення
Кулінарія
Культура
Лексикологія
Література
Логіка
Маркетинг
Математика
Машинобудування
Медицина
Менеджмент
Метали і Зварювання
Механіка
Мистецтво
Музика
Населення
Освіта
Охорона безпеки життя
Охорона Праці
Педагогіка
Політика
Право
Програмування
Промисловість
Психологія
Радіо
Регилия
Соціологія
Спорт
Стандартизація
Технології
Торгівля
Туризм
Фізика
Фізіологія
Філософія
Фінанси
Хімія
Юриспунденкция

Myradowa G.B, Esenowa O.J., 3 страница

Jemgyýetiň syýasy sistemasynyň düzüminde özüniň tebigaty boýunça syýasy häsiýetde bolmadyk sosial institutlar aýratyn orun tutýarlar. Şeýle institutlaryň arasyna köpçülikleýin habar beriş serişdeleri we buthanalar ýaly sosial institutlar bar. köpçülikleýin habar beriş serişdeleri käte, “dördünji häkimýet” diýlip hem atlandyrylýar. Şunda döwlet häkimiýetiniň demokratik ýurtlarda dowam edýän beýleki üç şahasy: kanun çykaryjy, häkimiýet, ýerine ýetiriji häkimiýet we sud häkimiýeti göz öňünde tutulýar.

Buthananyň jemgyýetdäki syýasy orny onuň täsir ediş serişdeleriniň köpçülikleýin häsiýetde bolmagy bilen baglanyşyklydyr. taryhda buthana bilen döwletiň arasynda syýasy häkimiýeti ele almak ugrunda gazaply göreş alnyp barlandygy mälimdir. Bu göreş ruhy häkimiýet bilen dünýewi häkimiýetiň paýlaşylmagy bilen tamamlanypdy.

Syýasy sistemalaryň ýokarda agzalyp geçilen klassifikasiýasyndan başga-da biziň döwrümizde öräň giň ýaýran birentek tipleriniň bardygyny belläp geçmek gerek. Şolaryň arasynda has ýörgünlileri tradision syýasy sistemalar we modernizirlenen syýasy sistemalar diýlip atlandyrylan syýasy sistemalardyr. Tradision syýasy sistemalaryň häsiýetli sypaty olarda raýat jemgyýetiniň juda pes derejede ösenliginden, jemgyýetde syýasy rollaryň aýyl-saýyllygynyň örän gowşaklygyndan, syýasy häkimiýetiň emele gelşiniň Taňrynyň keramatyna esaslandyrylýandygyndan ybaratdyr. Munuň tersine, häzirki zaman modernizirlenen syýasy sistemalarda bolsa ösen raýat jemgyýeti dowam edýär, jemgyýetdäki syýasy rollar ýeterlik derejede aýyl-saýyl ýagdaýda bolýar, häkimiýetiň gelip çykyşy regional pähime esaslandyrylýär.

Syýasy sistemalaryň açyk ýa-da ýapyk tipleri-de bolýar. Ýapyk syýasy sistema mysal hökmünde ozalky SSSR-de dowam eden syýasy sistemany getirmek bolar. Şol sistema wagtynda, mälimm bolşy ýaly, daşary ýurtlar bilen aragatnaşyk örän çäklendirilýärdi, SSSR-iň daşary ýurtlara çykýan gapysy ýapyk diýen ýalydy.

2. Jemgyýetiň syýasy sistemasynyň ýerine ýetirýän işi.

Islendik syýasy sitemanyň funksiýasy – munuň özi hut şol sistemanyň öz öňünde goýan maksatlaryna ýetmek ugrunda alyp barýan işleriniň we hereketleriniň esasy ugurlarynyň jemidir. Bu hereketler sistemanyň eýýäm baryp ýeten derejesini diňe bir gorap saklamak bilen çäklenmän, eýsem şol sistemanyň öňküden-de ösmegi üçin itergi berýär.

Jemgyýetiň syýasy sistemasynyň dürli ösüş etaplarynda bolup geçýän sosial-ykdysady we ruhy özgerişler bilen baglanyşyklylykda sistemanyň funksiýalarynda-da degişli özgerişler bolup geçýär. Şol funksiýalaryň mazmuny sistemanyň sosial kesbine we mazmunyna esasan laýyk gelýär. Çünki munuň özi obýektiw prosesdir. Jemgyýetiň syýasy sistemasynyň umumy funksiýalary bilen bir hatarda onuň aýry-aýry elementleriniň we podsistemalarynyň hem özüne mahsus, olaryň öz öňünde goýan maksatlaryna bap gelýän funksiýalry bolýar.

Jemgyýetde syýasy sistemanyň esasy funksiýalary şü aşakdakylardan ybaratdyr:

1. Jemgyýetde syýasy ýolbaşçylygy amala aşyrmak funksiýasy. Şu funksiýa ozaly bilen jemgyýetçilik ösüşiniň strategik maksatlaryny we perspektiwalaryny kesgitlemekligi nazarda tutýar. Jemgyýetiň dolandyryjy toparlary syýasy sistemanyň amala aşyrýan işinde esasy strategik maksatlary kesgitlemek bilen syýasy dolandyryş praktikasyny-da hut şol maksatlara tabyn etmäge çalyşýar. Bu wezipe syýasy prosesiň dowamynda syýasy sistemany döretmek we kämilleşdirmek, dolandyryş barada syýasy kararlary kabul etmek hem-de durmuşa geçirmek, syýasy sistemanyň düzümine girýän hemme elementleriň işine gözegçiligi amala aşyrmak, jemgyýeti ideologik we informasion taýdan üpjün etmek arkaly amala aşyrylýar.

2. Dowam edýän jemgyýetçilik-syýasy gurluşy pugtalandyrmak, jebisleşdirmek, jemgyýetiň bütewiligini üpjün etmek funksiýasy. Bu funksiýanyň ýüze çykmagynyň obýektiw sebäbi köp dürli maksatlaryň we bähbitleriň bar bolmagy bilen baglanyşyklydyr. Maksatlary we bähbitleri biri-birine ters gelýän sosial, milli we dini güýçler özara göreş alyp barmak bilen jemgyýetiň bütewiligini gowşadýar, onuň esasyny weýran edýär.

3. Syýasy sistemanyň regulýatiw (kadalaşdyryjy) funksiýasy. Bu funksiýa döwlet guramasy bar bolan jemgyýetde syýasy gatnaşyklary kadalaşdyrmak, tertibe salmak zerurlygy bilen gös-göni baglanyşyklydyr. ol galapyn jemgyýetiň gymmaatlyklar sistemasy bilen baglanyşykda bolup, jemgyýetde has giň ýaýran düşünjeler, nukdaýnazarlar, garaýyşlar hut şol gymmatlyklarda öz beýanyny tapýar. Şeýlelikde, syýasy sistemanyň regulýatiw (kadalaşdyryjy) wezipesi diňe bir sosial-syýasy normalaryň (hukuk, ahlak we ş.m.) aýratyn podsistemasynyň döredilmeginde ýüze çykmak bilen çäklenmän, eýsem syýasy hereketleriň subýektleriniň hökman berjaý etmeli bolan anyk düzgünleriniň işlenip taýýarlanylmagynda-da öz beýanyny tapýar.

4. Syýasy sistemanyň mobilizasion funksiýasy. Bu funksiýanyň wezipesi jemgyýetiň maddy we maliýe resurslarynyň maksadalaýyk hem-de netijeli ulanylmagyny üpjün etmekden ybaratdyr.

5. Syýasy sistemanyň distributiw (paýlaýjylyk) funksiýasy. Bu funksiýanyň wezipesi ýurduň maddy baýlyklaryny we gymmatlyklaryny jemgyýetiň agzalarynyň arasynda üpjün etmekden ybaratdyr.

6. Syýasy sistemanyň legitimasion (ynandyryjylyk) funksiýasy. Bu funksiýanyň wezipesi dowam edýän syýasy sistema, onuň kanunlaryna halk köpçüliginiň ynamyny döretmek we goldawyny üpjün etmekden ybaratdyr.

Jemgyýetiň syýasy sistemasynyň funksiýalarynyň arasynda jemgyýetiň asudalygyny gorap saklamak, tertip-düzgüni ýola goýmak funksiýasy aýratyn orna eýedir. Çünki kanuny esasda mejbur ediş çärelerini ulanmaga hukugy bolan her bir häkimiýet organy jemgyýetde ýüze çykýan näsazlyklary, dawa-jenjelleri kadalaşdyrmaga, iş erbet netijelere baryp ýetmänkä olary aradan aýyrmaga borçludyr.

Jemgyýetiň syýasy sistemasynyň esasy funksiýalry ýokardakylardan ybarat bolup, şolaryň arsynda strategik maksatlary kesgitleýän, jemgyýeti dolandyrmak, dowam edýän syýasy gurluşy berkitmek, syýasy gatnaşyklary düzgünleşdirmek ýaly funksiýalaryň aýgytlaýjy orun eýeländigini aýratyn nygtap geçmek gerek.

3. Jemgyýetiň syýasy sistemasynyň görnüşleri. Syýasy režimler (düzgünler).

Adamzat jemgyýetiniň taryhy ösüşiniň dürli etaplarynda dowam eden we biziň zamanamyzda dürli ýurtlarda häzir dowam edýän syýasy sistemalar özleriniň mazmuny, häsiýetli sypatlary we ýerine ýetirýän wezipeleri boýunça biri-birinden düýpli tapawutlanýarlar. Ol adamzadyň belli bir taryhy etaplarda dowam eden jemgyýetçilik, sosial-syýasy, ykdysady gurluşyna laýyklykda tiplere bölünýär. Şu prinsipden ugur almak bolsa jemgyýetiň syýasy sistemasyny şu aşakdaky taryhy tiplere bölmek bolar: gul eýeçilik sistemasynyň syýasy sistemasy; feodalçylyk jemgyýetiň syýasy sistemasy; kapitalistik jemgyýetiň syýasy sistemasy we sosialistik jemgyýetiň syýasy sistemasy.

Syýasaty öwreniş ylmynda syýasy sitemalaryň klassifikasiýasyna, toparlra bölünişine ýene-de ençeme wariantynyň bardygyny-da belläp geçmek gerek. Şol wariantlara laýyklykda häzirki zaman syýasy sistemalary degişli syýasy režimleriň häsiýetine esaslanýan üç sany syýasy sistema tipine bolünýär. Olar: demokratik syýasy sistemalar, totalitar syýasy sistemalar we awtoritar syýasy sistemalardyr. Syýasy sistemalaryň hereket edişine has doly göz ýetirmek üçin syýasy režim diýlen düşünjeden giňden peýdalanylýar. Onuň üsti bilen syýasaty öwreniş ylmynda syýasy ulgamyň hereket edişiniň we häkimiýetiň amal edişiniň ýollary we usullary häsiýetlendirilýär.

Demokratik syýasy sistemanyň häsiýetli alamatlary:

1. Halk döwlet häkimiýetiniň ýeke-täk gözbaşy hökmünde ykrar edilýär.

2. Döwletiň özygtyýarlylygyny halk amala aşyrýar.

3. Häkimiýetde raýatlaryň gözegçilik ediş mehenizmi döredilip, häkimiýetiň hereket ediş sferasy çäklendirilýär.

4. Raýatlaryň kanun öňünde deň hukuklylygyny doly üpjün edilýär.

5. Şahsyýet azatlygy we raýatlyk hukuklary doly kepillendirilýär.

6. Döwletiň syýasy organlary saýlawly bolup, alternatiw esasda gecirilýär.

Umuman alnanda, syýasy durmuş demokratik düzgün esasynda ýoredilen halatynda, häkimiýet bilen halkyň gatnaşygy deň esaslarda alnyp barylýar. Häkimiýet halk tarapyndan saýlanylýar. Halk häkimiýetiň işine baha berip, gerek bolan halatynda, oňa öz öň saýlan wekillerini başgalara çalşyp bilýär. Häkimiýt jemgyýetçilik durmuşyna diňe kanun esasda gatyşyp bilýär.

Totalitar syýasy sistemalryň häsiýetli alamatlary:

“Totalitar” diýen söz (“totalis” – “bütin” diýen manyny aňldýan latyn sözünden) syýasat ylmynda giňden ulanylýar. Totalitar düzgüniň esasy aýratynlygy häkimiýetiň jemgyýetiň üstünden doly, tutuşlaýyn gözegçilik edýänligidir. Şeýle düzgün ýöredýän ýurtda häkimiýet jemgyýetçilik durmuşyny tutuşlygyna öz göz astynda saklaýar. Häkimiýet diňe bir ykdysadyýeti, medeniýeti we maglumatlary öz gözegçiliginde saklaman, eýsem, adamlaryň şahsy durmuşyna hem aralaşyp, olary erkin ýaşamakdan, özbaşdak pikir ýöretmekden we hereket etmekden mahrum edýär.

Awtoritar syýasy sistemalaryň häkimiýetli alamatlary:

1. Awtoritar syýasy sistemalar totalitar sistemalaryň alternatiw tipi bolup, özleriniň hasiýetli sypatlary boýunça totalitarizm bilen demokratiýanyň aralygynda durýar. Olaryň totalitarizm bilen umumy zady häkimiýetiň kanun tarapyndan çäklendirilmedik häsiýetde bolmagydyr.

2. Häkimiýet bir adamyň ýa-da bir topar adamyň eline jemlenip, halk köpçüligi häkimiýetden mahrum edilýär.

3. Häkimiýet raýatlaryň gözegçiliginden halas bolup, kanunlar we kararlar häkimiýet tarapyndan islendik mazmunda çykarylyp bilinýär.

4. Güýç ulanmak häkimiýetiň arka daýanjy bolup durýar.

5. Häkimiýet we syýasat monopoliýalaýyn hasiýetde bolýar.

6. Syýasy partiýalaryň we jemgyýetçilik guramalarynyň hereket etmegi gadagan edilýär.

Bu düzgün hem köp babatda totalitar düzgün bilen meňzeşdir. Onuň esasy üýtgeşikligi syýasy häkimiýetiň jemgyýetiň durmuşyna gatyşmaklygy, ony gözegçilik astynda saklamaklygy, totalitar düzgün bilen deňeşdirilende, birneme gowşagrakdyr.

Awtoritar syýasy sistemalaryň hataryna monarhiýalary, diktatorçylyk we despotik režimleri, harby huntalary we şulara meňzeşleri goşmak bolar.

4. Türkmenistanda syýasy sistemasy we onuň aýratynlyklary.

Dünýäniň beýleki hemme garaşsyz ýurtlarynda bolşy ýaly, döwlet Garaşsyzlygyny gazanan Türkmenistan döwletiňem öz syýasy sistemasy bar, bu sistema ýurdumyzda dowam edýän hemme döwlet organlarynyň, edaralarynyň we beýleki syýasy institutlaryň, jemgyýetçilik guramalarynyň, birleşikleriniň we hereketleriniň hem-de hereket edýän kada-kanunlaryň we jemgyýetçilik gatnaşyklaryň jemi bolup, şol sistemanyň kömegi bilen Türkmenistanda syýasy häkimiýet amala aşyrylýar. Başgaça aýdylanda, Türkmenistanyň syýasy sistemasy Garaşsyz türkmen döwletini olandyrmagyň mehanizmidir.

Türkmenistanyň döwlet Garaşsyzlygynyň jar edilmegi netijesinde ýurdumyzyň syýasy sistemasynyň ösüşinde täze taryhy etap başlandy. Ol dowam edip gelen totalitar syýasy sistemadan täze demokratik syýasy sistema geçiş we ony berkarar ediş eýýamy başlandy.

İslendik her bir ýurduň syýasy sistemasy şol ýurduň sosial-syýasy, ykdysady gurluşyna, onuň ilatynyň medeni ösüş derejesine bap gelýär we şolara daýanýar. Şonuň bilen hatarda Türkmenistanyň syýasy sistemasy umumyadamzat gymmatlyklaryna-da esaslanýar. Emma şunda ol özüniň milli häsiýetdeligi, sosial-syýasy, ykdysady özboluşlylygy bilen, ata-babalarymyzyň gözbaşyny gadymyýetden alyp gaýdýan däp-dessurlaryna, pähim-paýhaslaryna ýugrulandygy bilen tapawutlanýär.

Garaşsyz Türkmenistanyň syýasy sistemasy özüniň mazmuny we hasiýetli sypatlary boýunça häzirki zamanyň demokratik syýasy sistemalarynyň hataryna girýär. Mälik bolşy ýaly, Türkmenistanda döwlet häkimiýeti kanun çykaryjy häkimiýete (Mejlis), ýerine ýetiriji häkimiýete (Ministrler Kabineti) we sud häkimiýetine bölünýär. Bu düzgün Türkmenistanyň Konstitusiýasynyň 4-nji maddasynda kanunlaşdyrylandyr. Türkmneistan döwletiniň demokratrik häsiýetli döwletimiziň esasy kanunynda kepillendirilendir. Konstitusiýanyň 1-nji maddasynda “Türkmenistan – demokratik, hukuk we dünýewi döwlet bolup, onda döwleti dolandyrmak prezident respublikasy formasynda amala aşyrylýar” diýlendr.

Bu maddadaky: “Türkmenistan – demokratik döwletdir” diýlen jümle Türkmenistanda döwlet gurluşynyň demokratiýanyň ýörelgeleri esasynda, has dogrusy, halk häkimiýeti görnüşinde ýoredilýändigini aňladýar.

“Türkmenistan – hukuk döwletdir”diýlen jümle bolsa döwlet häkimiýtiniň ähli babatda hukuk düzgünleri esasynda ýöredilip, şahsyýetiň azatlygynyň we esasy raýätlyk hukuklarynyň kanun esasynda goralýandygyny aňladýar.

“Türkmenistan – dünýewi döwletdir” diýlen jümle döwletiň dinden aýralygyny, döwletň dine garaşsyzlygyny hem-de esasy adam hukuklarynyň biri hökmünde wyždan azatlygynyň ykrar edilendigini, ýagny her bir adamyň dine uýmaklyga ýa-da üýmazlyga hakynyň bardygyny aňldýar.

“Türkmenistanda döwleti dolandyrmak prezident respublikasy görnüşde amala aşyrylýar” diýilmekligi, birinjiden, bu ýerde döwletiň edara edilişiniň respublika görnüşinde (respublika sözi “res” – iş we “publicus” – jemgyýetçilik diýen manylary berýän latyn sözlerinden gelip çykýar), ýagny häkimiýetiň halkyň saýlamagy netijesinde amala aşyrylýanlygyny aňladýan bolsa, ikinjiden, bu döwletde baş wezipäniň prezidente degişlidigini, hut onuň döwletiň we hökümetiň başynda durýanlygyny aňladýar.

Türkmenistanda döwletiň demokratik ýörelgeler esasynda edara edilýänligine bu ýerde häkimiýetiň bölüniş ýörelgesine konstitusion esasda eýerilýänligi hem doly şaýatlyk edýär. Türkmenistanyň Baş Kanunynyň 4-nji maddasynda bu ýörelge öz beýanyny şeýle görnüşde tapypdyr: “Döwlet häkimiýeti kanun çykaryjy häkimiýeteç ýerine ýetiriji häkimiýete we kazyýet häkimiýetine bölünýärü bu häkimiýetler özbaşdak amala aşyrylýar we biri-birleri bilen sabyr-takatly işleýär.”

Türkmenistanyň Konstitusiýasyna degişli maddalarynda ýurduň syýasy sistemasynyň her böleginiň aýratynlyklary we wezipeleri beýan edilýär. Türkmenistanyň Baş Kanunyna görä Türkmenistanda halk häkimiýetiniň iň ýokary wekilçilikli edarasy Türkmenistanyň Halk Maslahatydyr, iň ýokary kanun çýkary häkimiýeti Türkmenistanyň Mejlisidir, ýerine ýetiriji häkimiýetiniň iň ýokary edarsy, ýagny ýurduň hökümeti, Türkmenistanyň Ministrler Kabinetidir. Türkmenistanda döletiň we hökümetiň – Ministrler Kabinetiniň baştutany Türkmenistanyň Prezidentidir. Türkmenistanda iňýokary kazyýet häkimiýeti Türkmenistanyň Ýokary Kazyýetine degişlidir.

Türkmenistanyň syýasy ulgamynda Halk Maslahaty diýlip atlandyrylýan edara aýratyn orun degişlidir. Bu edara halk häkimiýetiniň hemişe işleýän iň ýokary wekilçlikli edarasy bolup, ol döwlet häkimiýetiniň we dolandyryşynyň iň ýokary ygtyýarlyklaryna eýedir. Ol döwlet häkimiýtiniň üç sany şahasynyň hereketlerini özboluşly deňagramlaşdyryjy edara hökmünde çykyş edýär. türkmenistanyň Konstitusiýasyna laýyklykda, Halk Maslahatynyň kararlaryny we çözgütlerini özleriniň kanunlarda bellenen ygtyýärlyklarynyň çäginde Prezident, Mejlis we beýleki döwlet edaralary durmuşa geçirýärler.

4-nji tema: Raýat jemgyýeti. – 2 sagat

MEÝILNAMA

1. Raýat jemgyýetiniň orny. Raýat jemgyýetiniň jemgyýeti demokratiýalaşdyrmakdaky roly.

2. Raýat jemgyýetiniň gurluşy.

3. Raýat jemgyýetiniň funksiýalary.

1. Raýat jemgyýetiniň orny. Raýat jemgyýetiniň jemgyýeti demokratiýalaşdyrmakdaky roly.

Raýat jemgyýeti näme we ol jemgyýetçilik-syýasy sistemada nähili orun tutýar?

Syýasatyň, häkimiýetiň, döwletiň düýp mazmunyny diňe şu düşünjeleriň öz çäginde doly düşünmek mümkin däl. Olar diňe adamlaryň, toparlaryň, jemgyýetiň umumy ähmiýetli bähbitlerini aňladýan görnüşler (formalar) bolmak bilen, şol bähbitleri, maksatlary amala aşyrmagyň dürli derjeli usullarydyr.

Adamlar diňe umumy bäbitleriň, maksatlaryň hatyrasyna özara gatnaşyk edýärler diýsek, ol, elbetde, nädogry bolard. İş ýüzünde adamlaryň absolýut köpçüligi gündelik ýaşaýyşda özleriniň şahsy, hususy bähbitlerini, isleglerini öňe sürmek we kanagatlandyrmak bilen meşgul bolýarlar. Hususy bäbitlerini we talaplaryny amala aşyrmak üçin adamlar dürli syýasy däl institutlary (edaralary, guramalary, bileleşikleri) döedýärler. Oňa maşgala, din, köpçülikleýin habar beriş serişdeleri, medeni edaralar, ylmy, hünär we beýleki (mysal üçin sport) bileleşikleri girýärler. Raýatyň gündelik durmuşy, onuň ilkinji formalary raýat jemgyýetiniň sferasyny düzýär.

(1-nji shemany ulanmaly ýeri)

Haçanda hususy bähbitler anyk sosial toparlar üçin-de aktual bolup başlanda, olaryň amala aşyrylmagy beýleki sosial toparlaryň bähbitlerine we jemgyýetdäki ornuna täsir edip ugranda, ine şonda, olar (bähbitler) syýasy ähmiýete eýe bolýarlar. Şeýle pursatda bu prosese dölet goşulyp başlaýar.

Şeýlelikde, raýat jemgyýeti we döwlet biri-biri bilen anyk aragatnaşykda bolýar.

Jemgyýetçilik pikiriniň ösüş taryhynda raýat jemgyýeti bilen döwletiň aragatnaşygy barada birnäçe garaýyşlar bar.

Birinji garaýşyň tarapdarlary bu iki düşünjäni bölmäge garşy çykýarlar. Meselem, çepçiler (marksistler, sosial-demokratlar) şeýle çemeleşme hususy eýeçiligiň, synplaryň we synpy göreşiň meselelerini çözmäge päsgel berýän diýip hasaplaýarlar. Olar “raýat jemgyýeti” düşünjesi adamzat ösüşiniň irki kapitalizm döwrüne degişlilikde ulanmak mümkin diýip hasaplaýarlar. Şondan soňky etaplarda döwlet, barybir, ähli meseleleri öz gözegçiliginde saklaýar we özüçe çözýär diýen pikir olaryň garaýyşlarynda esasy orny tutýar.

İkinji topar “raýat jemgyýeti” we “döwlet” bir meseläniň iki tarapydyr diýen pikiri goldaýarlar. Bu topar raýät jemgyýetiniň adamzat ösüşiniň ähli etaplaryna mahsusdyr diýende hakykatdan gaty daşda däldir. Ýöne bu ýerde, umuman “”jemgyýet” diýen düşünjäniň “raýat jemgyýeti” düşünjesi bilen gatyşdyrylýan, ikisine hem bir zat hökmünde garalýan pursatlary göze ilýär.

Her nähili bolsa-da, dykgatly öwrenilen we ýaňky ýaly nätakyklykdan ägä bolnanda, “raýät jemgyýeti” bilen “döwletiň” jemgyýetiň ýaşaýşynyň biri-birinden tapawutly iki tarapyny aňladýan düşünjelerdigini ykrar etmek gerek.

(2-nji shemany ulanmaly ýeri)

Şeýlelikde raýät jemgyýeti we döwlet bir-biriniň üstüni ýetirýärler we biri-birine garaşlydyrlar.

Kämil raýat jemgyýetiniň ýok ýerinde hukuk demokratik döletini gurmak mümkin däldir. Çünki hut çuň düşünjeli erkin raýatlar adamzadyň umumy ýaşaýyş guralyşynyň has paýhasly, maksadalaýyk görnüşlerini döretmäge ukyplydyrlar.

Raýat jemgyýeti azat indiwid (adam) bilen merkezleşdirilen döwlet erkiniň arasynda berk zweno bolup hyzmat edebde jemgyýetiň demokratiýalaşdyrylyş derejesi has ýokary bolýar. Çünki döwlet şahsyýetiniň öňündäki borçlaryny has doly ýerine ýetirýär, şoňa görä-de, şahsyýet hem özüniň döwletiň öňündäki borçlaryny has jogapkärli çemeleşýär.

<== попередня сторінка	\|	наступна сторінка ==>
Myradowa G.B, Esenowa O.J., 2 страница	\|	Myradowa G.B, Esenowa O.J., 4 страница

Не знайшли потрібну інформацію? Скористайтесь пошуком google:

Генерація сторінки за: 0.009 сек.