Студопедия
Новини освіти і науки:
МАРК РЕГНЕРУС ДОСЛІДЖЕННЯ: Наскільки відрізняються діти, які виросли в одностатевих союзах


РЕЗОЛЮЦІЯ: Громадського обговорення навчальної програми статевого виховання


ЧОМУ ФОНД ОЛЕНИ ПІНЧУК І МОЗ УКРАЇНИ ПРОПАГУЮТЬ "СЕКСУАЛЬНІ УРОКИ"


ЕКЗИСТЕНЦІЙНО-ПСИХОЛОГІЧНІ ОСНОВИ ПОРУШЕННЯ СТАТЕВОЇ ІДЕНТИЧНОСТІ ПІДЛІТКІВ


Батьківський, громадянський рух в Україні закликає МОН зупинити тотальну сексуалізацію дітей і підлітків


Відкрите звернення Міністру освіти й науки України - Гриневич Лілії Михайлівні


Представництво українського жіноцтва в ООН: низький рівень культури спілкування в соціальних мережах


Гендерна антидискримінаційна експертиза може зробити нас моральними рабами


ЛІВИЙ МАРКСИЗМ У НОВИХ ПІДРУЧНИКАХ ДЛЯ ШКОЛЯРІВ


ВІДКРИТА ЗАЯВА на підтримку позиції Ганни Турчинової та права кожної людини на свободу думки, світогляду та вираження поглядів



Контакти
 


Тлумачний словник
Авто
Автоматизація
Архітектура
Астрономія
Аудит
Біологія
Будівництво
Бухгалтерія
Винахідництво
Виробництво
Військова справа
Генетика
Географія
Геологія
Господарство
Держава
Дім
Екологія
Економетрика
Економіка
Електроніка
Журналістика та ЗМІ
Зв'язок
Іноземні мови
Інформатика
Історія
Комп'ютери
Креслення
Кулінарія
Культура
Лексикологія
Література
Логіка
Маркетинг
Математика
Машинобудування
Медицина
Менеджмент
Метали і Зварювання
Механіка
Мистецтво
Музика
Населення
Освіта
Охорона безпеки життя
Охорона Праці
Педагогіка
Політика
Право
Програмування
Промисловість
Психологія
Радіо
Регилия
Соціологія
Спорт
Стандартизація
Технології
Торгівля
Туризм
Фізика
Фізіологія
Філософія
Фінанси
Хімія
Юриспунденкция






Myradowa G.B, Esenowa O.J., 5 страница

Hukuk döwleti– döwletiň we döwletiň ýaşaýşynyň bir formasy bolup, döwlet, sosial jegyýetçiligi, aýratyn indiwidler hukugyň öňünde deň derejede bolup durýarlar. Hukuk-döwletiň, jemgyýetiň we indiwidiň arasyndaky arabaglanyşygyň we aragatnaşygynyň usuly. Hukuk döwleti esasy kanun bolan – konstitusiýa esaslanýar.

Hukuk döwletiniň tapawutlandyryjy alamatlary bar:

1. Durmuşyň ähli ýerinde jemgyýetçilik gatnaşyklary hukuk we borçlar bilen kepillendirilýän jemgyýetçilik kanunlarynyň hökümdarlyk etmegi. Kanunlarda sosial ösüşiň ähli tendensiýalary, meýilleri göz öňünde tutulan, deňlik we adalatlylyk talaplary, jemgyýetiň ahlak gymmatlyklaryny goraýar.

2. Şahsyýetiň hukugyny kepillendirýär, onuň erkin ösmegine mümkinçilik döredilen. Döwlet raýat jemgyýetiniň işine goşulyşman, onuň bilim almagany, sosial goraglylygyny, sud goraglylygyny, emläk eldegirilmezligini üpjün edýär.

3. Döwletiň we şahsyüetiň biri biriniň öňündäki jogapkärçiligi. Döwlet hem, sahsyýet hem kanunyň öňünde deň jogap berýändigi bilen düşündirilýär.

4. Häkimiýet üçe bölünýär: kanun çykaryjy häkimiýet, sud ediji häkimiýet we ýerine ýetiriji häkimiýet.

 

 

6-njy tema: Demokratiýa. – 2 sagat

MEÝILNAMA

 

1. Demokratiýa düşünjesi.

2. Demoktariýanyň alamatlary.

3. Syýasy plýuralizm düşünjesi.

4. Demokratiýanyň dolandyrylyş formalary.

5. Demokratiýanyň garşylyklary.

6. Demokratiýa Turkmenistanda.

 

 

1. Demokratiýa düşünjesi.

Demokratiýa (grek demos-halk, kratos-häkimiýet, ýagny, halk häkimiýeti) syýasy gurluşyň görnüşi bolman bilen, halk häimiýetiniň prinsiplerini, raýatlaryň azatlygyny we deňligini ykrar etmeklige esaslanýar. Şeýle-de, demokratiýa azlygyň köplüge boýun egmegini, dölet häkimiýetiniň esasy organlarynyň saýlawly bolmagyny, raýatlaryň hukuklarynyň we syýasy azatlyklarynyň üpjün edilmegini we kepillendirilmegini göz öňünde tutýar.

Demokratiýa azndan 3 dürli düşündirilýär we düşündirilýär:

1. Giň manyda – jemgyýteçilik sistemasy hökmünde (demokratik jemgyýetçilik sisyemasy).

2. Dar manyda – döwlet formasy hökmünde (demokratik döwlet). Şeýle döwletde monarhiýädan tapawulylykda ähli raýatlar häkimiýete we öňünde deň hukuklardan paýdalanýarlar.

3. Demokratiýa jemgyýteçilik gurluşynyň ideal modeli. Aztlyk gymmatlyklaryna, deň hukuklyga, adam hukuklaryna esaslanýan syýasy dünýägaraýyş hökmünde düşünilýär.

Wekilçilikli (saýlawly edaralar, parlamentler we ş.m.) we gönüden-göni (referendumlar, dölet durmuşynyň meseleleriniň açyk we ähli halkara alnyp maslahatlaşylmagy we ş.m.) demokratiýalar tapawutlandyrylýar.

Hakyky demokratik syýasy režim diňe ösen raýat jemgyýetiniň bar ýerinde bolup biler. Biz bu barada 4-nji temada ýatlapdyk.

Häzirki zaman raýät jemgyýeti konstruktiw özgerişleri (transformasiýany) başdan geçirýär. Günbataryň ösen ýurtlarynda raýat jemgyýeti özboluşy sosial giňişlik bolmak bilen adamlaryň özara gatnaşýklaryny we hereketlerini döwletden garaşsyzlykda sazlaşdyrýarlar.

Ösen raýat jemgyýeti özüniň esasy gymmatlygy hökmünde şahsyýet azatlygyny ykrar edýär. Şeýle daýanç gymmatlygy raýat jemgyýetiniň jemgyýetçilik-syýasy düzüminiň kemala gelmegine tasir etmek bilen her bir adamyň bähbitlerine doly aralaşýar. Raýat jemgyýetiniň her bir agzasynyň jemgyýetçilik-syýasy konsensusa (ylalaşyga), ähli umumy raýdaşlyga gyzyklanma bilen garaýan ýagdaýy ýüza çykýar

Şeýlelikde, raýät jemgyýeti syýasy režimiň demokratik häsiýetiniň esasy, daýanjy bolup hyzmat edýär.

 

2. Demoktariýanyň alamatlary.

Kanunyň ähliumumy berkararlygy, agalygy demokratiýanyň kesgitleýji alamatydyr. Kanun hemmeler üçin, dolandyrýanlar üçin-de, dolandyrylýanlar üçin-de deňdir. Kanunyň öňünde hiç kimiň artykmaçlygy ýokdur.

Kanun jemgyýeti we döwleti baglanyşdyrýan faktor bolup, döwlete öz kömegi bilen gapma-garşy bähbitleri we jemgyýetiň ähli agzalarynyň goldaýan gymmatlyklaryny deň derejede ugrukdyrýar.

Kanunyň berkararlygy adam hukuklarynyň we azatlyklarynyň tebigylygyndan we eldegirilmesizliginden gelip çýkýär, ol jemgyýetiň bütin durkundan eriş-argaç bolup geçýär we ykdysady, syýasy, maşgala, ekologiýa, milli-etniki we beýleki ugurlar boýunça anyk kanunçylyga öwrülýär. Şunlukda, şahsyýet kanun boýunça adalatsyzlykdan, dňsizlikden goralýär. Milli demokratik kanunçylyklar şe meselede Birleşen Milletler Guramasynyň 1946-nji ýylda kabul eden “Adam hukuklarynyň ähliumumy Deklorasiýasyna”, beýleki halkara paktlaryna, adam hukuklary baradaky konwensiýalara we ylalaşyklara salgylanýar.

Syýasy režim hökmünde demokratiýanyň aşakdaky alamatlary tapawutlandyrylýar:

1. Syýasy häkimiýetiň köpçülige degişi bolmagy. Halk häkimiýetiniň çeşmesi hökmünde ykrar edilýär.

2. Häkimiýet erkin saýlawlar ýoly bilen emele gelýär.

3. Köplük azlygyň hukuklaryna hormat goýýar, dolandyryjy režimi tankytlamaga mümkiçilik döedilýär.

4. Häkimiýtiň bölünişik prinsipi hereket edýär (1. kanun çykaryny; 2. ýerine ýetiriji; 3. sud häkimiýetleri we 4. köpçülikleýin habar beriş serişdeleri).

5. Dürli partiýalaryň bolmagy we syýasy durmuşa işeňňir gatnaşmagy.

6. Şahsyýetiň raýatlyk, syýasy we sosial hukuklarynyň kepillendirilmegi.

7. Syýasy plýuralizmiň bolmagy.

 

3. Syýasy plýuralizm düşünjesi.

Demokratik syýasy režim hut plýuralizm prinsipine daýanýar. Ol ýaşaýşyň ähli sferalarynda hereket edýär.

Demokratik režim plýuralizm (dürli pikirleriň bolmagy) prinsipine daýanýar. Ol we eýeçiligiň islendik görnüşini saýlap bilmek mümkinçiligi demokratiýanyň ösüş derejesini görkezýän sypatlardyr.

Şeýle-de, plýuralizmiň alamatlary hökmünde aýanlyk, aç-açanlyk, islendik pikiri, garaýyşy aýdyp bilmeklik, öz nukdaý nazaryňy goramaga hukuk öňe çykýar.

Plýuralizm üçin azat garaşsyz metbugat gerek.

Plýuralizm eden-etdilik däldir. Ol konstitusiýa daýanýandyr, medeniýetliligiň we asyllylygyň çäginden çykýan däldir. Plýuralizme esaslanýan jemgyýet köp partiýaly bolmalydyr. Şu meselede köp syýasaty öwrenijiler, umuman, 2 partiýaly jemgyýeti iň amatly görnüş hasaplaýarlar.

 

4. Demokratiýanyň dolandyrylyş formalary.

Demokratiýanyň dolandyryş formalarynyň ikisi has giň ýaýrandyr.

Onuň birinjisine gyýtaklaýyn (koswennyý), ýagny wekilçilikli demokratiýanyň görnüşleri girxýärler (döwlet häkimiýetiniň saýlawly organlary,saýlawly partiýa we jemgyýetçilik organlary). Munda halk häkimiýete öz wekilleriniň üsti bilen gatnaşýarlar.

İkinji göni demokratik görnüşlerdir (referendum, plebessit, ýygnaklar, oba ýygnanyşyklary). Bularyň üsti bilen halk döwlet we jemgyýetçilik durmuşynyň meselelerini çozmäge gönüden-göni gatnaşýarlar.

Referendum syýasy çäre hökmünde ilkinji gezek 1439-njy ýylda Şweýsariýada geçirilipdir. Geçen asyrlaryň içinde ol tutuş adamzat üçin ähmiýetli demokratik çärä öwrüldi.

Syýasy, döwlet-hukuk nazaryýetinde we tejribesinde referendum hemişe birmeňzeş teswirlenmeýär. Onuň ähli halk soraglary we plebissit bilen deň görülýän pursatlary az däl. İş ýüzünde plebissit belli bir territoriýanyň ykbalyny çözmek üçin ulanylýar. Şol ýeriň ilaty şol territoriýanyň haýsy döwlete degişli bolmalydygyny ses bermek arkaly çözýär.

Ylmy edebiýatda referendumlaryň 3 görnüsi bellidir:

1. Konstitusion referendumlar.

2. Kanun çýkaryjy referendumlar.

3. Konsultatiw referendumlar (diýmek, kanunyň güýji ýok).

 

5. Demokratiýanyň garşylyklary.

Demokratiýanyň baş alamatlarynyň biridigini biz ýatlapdyk. Plýuralizm jemgyýetde dürli, kähalatlarda bolsa gapma-garşylykly pikirleriň hem bolmagyny, olaryň hem ýaşamaga ukyplydygyny ykrar edýär. jemgyýetde dürli güýçler hereket edýär we olaryň ählisini biz mazmuna, bir reňke geçirmek mümkin däl.

Geçmişiň köp akyldarlary, demokratiýa garşy bolmasalarda ondaky garşylyklary, kynçýlyklary we kemçilikleri belläp geçipdirler.

Platon demokratiýany tiraniýadan soň iň korrumpirlenen (satlyk) dolandyryş formasy hasaplapdyr.

Aristotel demokratiýanyň niraniýa ösüp geçmek ukybyny we meýlini belläpdir.

Gite şeýle ýazýar: “Köpçülik ýaly özünden gaçmaga mejbur edýän zat ýok, çünki ol az sanly güýçli liderlerden, çemeçil kezzaplardan, nirä çekseň yzyňa düşmäge taýyn gowşaklardan we olaryň yzyna düşýän köpçülikden düzülýär. Bu köpçülik özüniň näme isleýändigine asla düşünmeýär”.

Mesele nämede? Kämahal azlygyň pikiriniň dogry bolmagyda mümkin. Şeýle halatda köpçüligiň az sanly bölegi Saharowyň aýdyşy ýaly “agressiw köpçüligi” azlygyň garşysyna ulanýar.

“Demokrartiýada, elbetde, köp kemçilikler we garşylyklar bar. Ýöne adamzat häzirlikçe şundan oňat dolandyryş formasyny oýlap tapmandyr” diýen U. Çerçiliň sözleri bilen ylalaşmaly bolýar.

Demokratiýanyň kemçiliklerini düzetmek mümkin, tirançylyk hakda muny aýtmak mümkin däl.

Demokratiýanyň doly güýjünde işlemegi üçin jemgyýetçilik aňynyň degişli ösüş derejesi gerek. Bu bir.

İkinjiden, demokratiýanyň kagyz ýüzünde galmazlygy, az sanly adamlaryň onuň bilen perdelenip öz bäbitlerini aramazlygy üçin ýörite mehanizmler gerek.

a. Aç-açanlyk, jemgyýetiň açyklygy;

b. Sosial-psihologik lkimat. Adamlarda öz pikirlerini aýdyp bilmek üçin gorky bolmazlygy;

c. Ösen jemgyýetçilikpikiri, habar beriş serişdelriniň erkinligi, söz azatlygy;

d. Dolandyryşyň ähli derejeleriniň gözegçilikde we hasabatly bolmagy;

e. Syýasy partiýalryň köpçülik bilen işleşmäge giň mümkinçlikleriniň bolmagy.

Bu şertler demokratiýanyň netijeliligini, jemgyýetiň sazlaşykly ösmegini üpjün edýärler.

 

6. Demokratiýa Türkmenistanda.

Biziň ýurdumyz ähliumumy demokratiýalaşdyrmak prosesini başdan geçirýär. Hormatly Prezidentimiziň täzeçilikli syýasatlarynyň netiejsinde halk köpçüliginiň döwlet dolandyrylyşyna has giň gatnaşmagy üçin şertler döredilýär.

Oba, etrap geňeşliklerine, halk maslahatyna saýlawlar barada ýatlamak mümkin. Oba geňeşlikleriniň üsti bilen halk döwlet häkimiýetiniň işine gatnaşýarlar. Olarda saýlaw ulgamyny demokratiýalaşdyrmak esasynda wekilçilik görnüşleri kämilleşdirilýär. Türkmenistanyň Prezidenti Gurbanguly Mälikgulyýewiç Berdimuhamedow öz çykyşlarynda demokratiýanyň diňe şygar däl-de, eýsem täze Galkynyşlar we beýik özgertmeler zamanasynyň maksady we mazmunydygyny yzygiderli nygtaýar.

 

 

7-nji tema: Syýasy partiýalar we syýasy hereketler. – 2 sagat

 

MEÝILNAMA

1. Syýasy partiýa düşünjesi we partiýalaryň döreýşi.

2. Syýasy partiýanyň alamatlary.

3. Partiýanyň görnüşleri we olaryň wezipeleri.

4. Türkmenistanyň demokratik partiýasy.

5. Syýasy hereketler, onuň maksady we häkimiýete täsiri.

 

 

1. Syýasy partiýa düşünjesi we partiýalaryň döreýşi

Jemgyýetiň syýasay sistemasynyň esasy elementleriniň biri syýasy partiýalardyr.Bu döwlet bilen jemgyýetiň arasyndaky arabaglanyşygy ýola goýýar,syýasy häkimlik ugrunda göreşýär,ony elde saklamagy öz öňünde wezipe edip goýýar.

Syýasy sahnada dürli syýasy güýçler hereket edýärler, olaryň käbiri öz bähbitleri ugrunda açyk göreşýärler, olara-real güýçler, diýýärler käbiri bolsa gizlin hereket edýärler, olara-latent güýçler diýýärler.

Syýasy sahnada real hereket edýän syýasy güýçleriň has täsirlisi partiýalardyr. Toparlaýyn we indiwidual bähbitleri öňe sürmekde hem-de wekilçilik nukdaý nazardan syýasy partiýalar raýat jemgyýetiniň esasy elementi bolup çykyş edýär. /Syýasy güýçler raýat jemgyýetinde we onuň toparlarynyň bähbitlerini öne sürüp, döwlet bilen raýat jemgyýetiniň arasynda birikdiriji zweno bolup hyzmat edýär.

Syýasy arenada pýartiýanyň peýda bolmagy feodalçylyk gurluşyň synan döwri bilen baglanyşykly.Beýik fransuz rewolýusiýasy,ABŞ-da garaşsyzlyk ugrundaky uruşlar köp ýurtlaryň syýasy durmuşynda partiýany möhüm ähmiýetli elemente öwürdi.

Işçi hereketleriniň ösüşi köp sanly proletar partiýalaryň döremegine itergi berdi.Syýasy partiýalar-jemgyýetiň syýasy durmuşynda adamzat siwilizasiýasynyň gazanan möhüm we wajyp ähmiýetli syýasy instituty hasaplanýar. Döwlete seredeniňde soň dörän syýasy institut bolan syýasy partiýalar hazirki zaman düşünjesinde XIX asyryň II-nji ýarymynda döräpdir.

M. Weber taryhy prosesde partiýalaryň syýasy institut hökmünde döremegini 3 etapa bölüpdir: 1. Partiýalaryň aristokratik toparlar hökmünde ýaşamagy. 2. Syýasy klublar hökmünde ýaşamagy. 3. Häzirkizaman köpçülikleýin partiýalar.

Hazirkizaman düşünjesindäki partiýalar XVII asyrda özünden soň gös-göni mirasdary bolmadyk korolewa Ýelizaweta Týudoryň ölüminden soň, tagt ugrundaky jedelleriň netijesinde döräp başlady.

Ýakow I Stýuart (1603-1625) we Karl I Stýuart (1625-1649) öz hökümdarlyk eden döwürlerinde monarhiýa häkimiýetiniň “hudaý hasiýetlidigine” daýanypdyrlar hem-de ol häkimiýeti hiç kimiň çäklendirip bilmejekdigine ynanypdyrlar. Ýöne iňlis jemgyýetinde beýle pikire hemmeler uýmandyrlar. Karol häkimiýetiniň çäkleri ugrundaky göreş, Karl I-niň parlamenti dargamagyna getirýär. 1628-nji ýyldan 1640-njy ýyllar aralygynda Welikobritaniýada parlament ýuwaş-ýuwaşdan ýaşamagyny bes edýär. Netijede 2 sany partiýa döreýar. Olaryň biri korol hakimiýetini gorap çykyş edýän-kowalerler partiýasy (olar häzirki konserwatorlaryň düýbüni tutujylar), ikinji partiýa bolsa “togolak kelleliler” partiýasy, (häzirki Angliýanyň liberal partiýasynyň düýbüni tutujylar) olar parlament dolandyryş formasyny goldapdyrlar we buržuaziýanyň hem-de täze dworýanlaryň bähbitlerini gorapdyrlar.

Dürli toparlaryň bähbitleriniň differensiýasynyň ösmegi netijesinde partiýalaryň başdaky umumymilli bähbitlerini, toparlaryň bähbitlerini goraýan mehanizm bilen çalşyldy. M. Weber tarapyndan işlenen 3 etapyň üçüsinem diňe iňlis partiýalary-wezipeler (liberal) we toriler (konserwatiw) geçdiler. Beýleki ýurtlardaky syýasy partiýalaryň taryhy birneme gysga.

ABŞ-nyň Demokratik partiýasy XIX asyryň I-ýarymynda 1828-nji ýylda resmileşdirilýär. Günorta plantatorlaryň we söwda-bank toparlarynyň bähbitlerini gorapdyr. Bu partiýanyň gözbaşynda ABŞ-nyň 3-nji prezidenti Tommas Džefferson durupdyr.

Demokratlar ideologik ugry boýunça klassyk liberal partiýa bolupdyr, ýagny häkimiýet raýatlaryň durmuşyna az gatnaşmaly diýen nukdaý nazardan ugur alýarlar. Ýöne XX asyryň ortalaryna çenli partiýanyň filosofiýasy üýtgedi. Eýýäm F. Ruzweltiň (1933-1945), L. Džonsonyň (1963-1969) döwürlerinde demokratlar praktikada döwletiň graždan jemgyýetiniň işine gatnaşmaklarynyň çaklerini giňeltdi, döwletiň ugrukdyryjy funksiýasyny we döwletiň sosial konfliktleriň öňüni almak, jemgyýetdäki bähbitleriň balansyny saklamak ukybyny güýçlendirdi.

ABŞ-nyň ikinji partiýasy- Respublikan partiýa 1854-nji ýylda prezident A. Linkolnyň (1861-1865) gös-göni gatnaşmagynda döredildi. Ol ýurduň kapitalistik ösüşiniň tarapdarlaryny birikdirýär we Demirgazyk senagat buržuaziýasynyň bähbitlerini öňe sürýär. Bu partiýanyň ideologik doktrinasy döwletiň graždan jemgyýetiniň işine azrak goşulmagyny, salgytlaryň azaldylmagyny talap etmekden durýar.

Häzirki zamanda Amerikanyň iki partiýasy hem mümkin boldugyça adamlaryň giň köpçüliginiň bähbitlerini beýän etmäge çalyşýarlar. Partiýanyň easyny üç nukdaýnazardan açyp görkezýärler!

a) partiýa-ideologik baglanyşyklar esasynda emele gelen topar

b) partiýa-gurama hökmünde

c) partiýa-synpy bähbitleri aňladyjy hökmünde.

Moris Dýurweze(1917-?) (fransuz syýasat sosiology-syýasy partiýalar hem partiýa sistemasy hakyndaky taglymatyň ösmegine köp goşant goşan) partiýany döwletde hereket edýän gurama hökmünde häsiýetlendirýär

2. Syýasy partiýanyň alamatlary.

Umumy bahbitleri bildirýän her bir adamlaryň toparyna partiýa diýip bolmaýar. Amerikan alymlary Dž. Lapalombara bilen M. Weýner “Syýasy partiýalar we syýasy ösüşler” diýen işlerinde syýasy syýäsy partiýalary beýleki syýasy güýçlerden tapawutlandyrýan alamatlary ýüze çykarypdyrlar.

Olar partiýanyň 4 alamatyny tapawutlandyrypdyrlar.

1. Partiýa-adamlaryň uzak wagtlap birleşýän guramasydyr. Bu guramanyň uzak möhletliligi ony fraksiýadan, kiliklerden tapawutlandyrmaga mümkinçilik berýär.

2. Häkimiýet bilen yzygiderli aragatnaşygy üpjün edýän ýerli guramalaryň bolmagy.

3. Partiýanyň maksady-häkimiýeti ele almak. Häkimiýeti ele almak ugrundaky göreş hem partiýany beýleki jemgyýetçilik guramalaryndan we hereketlerden tapawutlandyrýar. Partiýa saýlawda häkimiýeti ele almak ugrundaky maksadyny öňde goýýar, maksadyna ýetip, häkimiýeti gazanan partiaynyň deputatlary bolsa parlamentde we hökümetde öz işine başlaýar. Beýleki jemgyýetçilik guramalar bolsa partiýa täsir etmäge çalyşýarlar we partiýadan aşakda hereket edýärler.

Halkyň goldamagy. Partiýany halkyň goldamagy saýlawda ses bermekden başlap, onuň işjeň agzasy bolmak bilen tamamlanýar. Şeýle hem partiýa kesgitli ideologiýany özünde jemleýär , dünýägaraýşy kemala getirýär

 

3. Partiýalaryň görnüşleri we olaryň wezipeleri

Partiýalaryň öz içinde akymlar bolup, olar adatça şeýle bölünýärler:

- Sagçylar we çepçiler

- köneçiler (tradisionalistler) we täzelikçiler (modernistler)

- konserwatorlar (burzuaziýanyň konserwator goraýyşly partiýa agzasy) we radikallar ( çakdanaşa aýgytly hereketleriň, garaýyşlaryň tarapdarlary)

Partiýalaryň tipologiýasysyýasy partiýalar örän köpdürli, şonuň üçin olary tipleşdirmek şertleýindir.

Partiýalar guramaçylykly gurluşyhem partiýa agzalygynyň häsiýeti nukdaýnazardan şeýle görnüşlere bölünýär.

1) Merkezleşdirilmedik partiýalar (ABŞ-nyň demoktratik hem respublikan partiýalary)

2) Köpçülikleýin merkezleşdirilen partiýalar (sosialistik, sosial-demokratik partiýalar)

3) Berk gurluşly we düzgün-tertipli, çendenaşa merkezleşdirilen partiýalar (faşistik partiýalar, kommunistik partiýalar)

Marksistik nukdaýnazardan partiýalar synpy häsiýetde bölünýär:burzuaz, ownuk burzuaz, proletar, ýarym proletar diýen ýaly, emma häzirki döwürde anyk synpy partiýalar ýok.Her bir partiýa dürli sosial toparlary özüne birleşdirip , köpçülikleýin häsiýete eýe bolmaga çalyşýarlar.Diýmek, häzirki döwürde partiýalaryuň sosial bazasy örän giň.

Syýasy maksatlara görä partiýalaryň ýöredýän ideologiýalary nukdaýnazardan şu aşakdaky görnüşleri görkezilýär:




Переглядів: 941

<== попередня сторінка | наступна сторінка ==>
Myradowa G.B, Esenowa O.J., 4 страница | Myradowa G.B, Esenowa O.J., 6 страница

Не знайшли потрібну інформацію? Скористайтесь пошуком google:

 

© studopedia.com.ua При використанні або копіюванні матеріалів пряме посилання на сайт обов'язкове.


Генерація сторінки за: 0.019 сек.