Новини освіти і науки:

G+

Тлумачний словник
Авто
Автоматизація
Архітектура
Астрономія
Аудит
Біологія
Будівництво
Бухгалтерія
Винахідництво
Виробництво
Військова справа
Генетика
Географія
Геологія
Господарство
Держава
Дім
Екологія
Економетрика
Економіка
Електроніка
Журналістика та ЗМІ
Зв'язок
Іноземні мови
Інформатика
Історія
Комп'ютери
Креслення
Кулінарія
Культура
Лексикологія
Література
Логіка
Маркетинг
Математика
Машинобудування
Медицина
Менеджмент
Метали і Зварювання
Механіка
Мистецтво
Музика
Населення
Освіта
Охорона безпеки життя
Охорона Праці
Педагогіка
Політика
Право
Програмування
Промисловість
Психологія
Радіо
Регилия
Соціологія
Спорт
Стандартизація
Технології
Торгівля
Туризм
Фізика
Фізіологія
Філософія
Фінанси
Хімія
Юриспунденкция

Модуль 3. Сацыяльна-эканамічнае развіццё Беларусі.

Патрабаванні да кампетэнцыі студэнтаў

Студэнты павінны ведаць:

· сутнасць прысвойваючай і вытвараючай гаспадарак;

· фармацыйны і цывілізацыйны падыходы пры характарыстыцы заканамернасцей сацыяльна-эканамічнага развіця Беларусі ў розныя гістарычныя перыяды;

· працэс эвалюцыі аграрных адносін у розныя перыяды гісторыі Беларусі і вопыт вырашэння аграгнага пытання;

· асаблівасці ажыццяўлення прамысловага перавароту і фарміравання індустрыяльнага грамадства ў Беларусі;

· вынікі ажыццяўлення навукова-тэхнічнай рэвалюцыі ў БССР;

· сутнасць беларускай мадэлі сацыяльна-эканамічнага развіцця.

Студэнты павінны ўмець:

· вызначаць прыкметы разлажэння першабытнага ладу і наступствы неалітычнай рэвалюцыі на тэрыторыі Беларусі;

· скарыстоўваць веданне прыкмет індустрыяльнай і постіндустрыяльнай цывілізацый пры характарыстыцы сацыяльна-эканамічнага развіця Беларусі;

· прасочваць працэс эвалюцыі аграрных адносін у розныя перыяды гісторыі Беларусі;

· вызначаць асноўныя напрамкі і асаблівасці і ацэньваць вынікі станаўлення індустрыяльнага грамадства ў Беларусі ў ХІХ – ХХ стст.;

· характарызаваць уплыў навукова-тэхнічнай рэвалюцыі на развіццё эканомікі Беларусі, параўноўваць экстэнсіўныя і інтэнсіўныя фактары развіцця эканомікі БССР, выяўляць прычыны экалагічных праблем;

· раскрываць сутнасць камандна-адміністрацыйнай і рыначнай сістэм кіравання эканомікай, характарызаваць сучасную беларускую мадэль сацыяльна-эканамічнага развіцця.

Навукова-тэарэтычны змест модуля

Матэрыяльная культура першабытнага грамадства. Фарміраванне феадальных адносін і ўзровень сацыяльна-эканамічнага развіцця беларускіх зямель у ІХ – ХІІІ стст. Феадальнае землеўладанне і гаспадарка. Асноўныя этапы запрыгоньвання сялян. Развіццё гарадоў. Рамяство і гандлёвыя сувязі. Фарміраванне саслоўяў.

Асаблівасці сацыяльна-эканамічных адносін у Беларусі пасля ўключэнне ў склад Расійскай імперыі. Крызіс феадальна-прыгонніцкай сістэмы. Адмена прыгоннага права і буржуазныя рэформы 60-70-х гг. ХІХ ст. Зараджэнне капіталістычных адносін.

Шляхі і метады будаўніцтва індустрыяльнага грамадства ў савецкай Беларусі. Асаблівасці НЭПа ў БССР. Правядзенне індустрыялізацыі і калектывізацыі. Экстэнсіўныя і інтэнсіўныя фактары развіцця беларускай эканомікі ў складзе СССР. Асноўныя тэндэнцыі індустрыяльнага развіцця БССР ва ўмовах НТР. Нарастанне экалагічных праблем. Чарнобыльская аварыя. Стагнацыя ў эканоміцы і сацыяльнай сферы.

Асноўныя тэндэнцыі сацыяльна-эканамічнага развіцця Рэспублікі Беларусь. Станаўленне беларускай мадэлі сацыяльна-арыентаванай рыначнай эканомікі.

План семінара

1. Матэрыяльная культура першабытнага грамадства.

2.Фарміраванне феадальных адносін і ўзровень сацыяльна-эканамічнага развіцця беларускіх зямель у ІХ – канцы ХVІІІ стст.

3. Асаблівасці эканамічнага жыцця беларускіх губерній у складзе Расійскай імперыі.

4. Будаўніцтва індустрыяльнага грамадства ў БССР.

5. Асноўныя тэндэнцыі індустрыяльнага развіцця БССР ва ўмовах разгортвання НТР.

Узнікнення з’яў стагнацыі ў эканоміцы.

6. Асноўныя тэндэнцыі сацыяльна-эканамічнага развіцця Рэспублікі Беларусь.

Пытанні для самастойнага вывучэння модуля

1. Прысвойваючая і вытвараючая гаспадаркі. Пераход да раннекласавага грамадства.

2.Феадальнае землеўладанне і гаспадарка. Этапы запрыгоньвання сялян.

3.Развіццё рамяства і гандлю. Мануфактурная вытворчасць.

4. Месца эканомікі Беларусі ва ўсерасійскім рынку. Крызіс феадальна-прыгонніцкай сістэмы.

5. Буржуазныя рэформы 60-70-х гг. ХІХ ст.

6. НЭП, індустрыялізацыя і калектывізвцыя ў БССР.

7. Сацыяльна-эканамічнае развіцё Заходняй Беларусі ў складзе Польшчы ў 20-30-я гг. ХХ ст.

8. Асноўныя тэндэнцыі сацыяльна-эканамічнага развіцця БССР у сярэдзіне 40-х – пачатку 80-х гг. ХХ ст.

9.Станаўленне беларускай мадэлі сацыяльна-арыентаванай рыначнай эканомікі.

Тэмы рэфератаў

1. Эвалюцыя прылад працы і зброі першабытных людзей.

2. Пачатак плаўкі і апрацоўкі жалеза на тэрыторыі Беларусі.

3.Фарміраванне феадальных адносін. Этапы запрыгоньвання сялян.

4. Змлекарыстанне і павіннасці сялян Беларусі ў ХІV – першай палове ХVІ ст.

5. Пашырэнне і ўмацаванне феадальнага землеўладання ў Беларусі ў ХІV – першай палове ХVІ ст.

6. Прававое становішча сялян па Статутам 1529, 1566, 1588 гг.

7. Уклад А.Тызенгауза ў сацыяльна-эканамічнае развіццё Гродзеншчыны.

8. Рэформа П.Д. Кісялёва на Беларусі.

9. Беларускія кірмашы і іх роля ва ўнутраным і знешнім гандлі Беларусі ў першай палове ХІХ ст.

10. Прамысловая рэвалюцыя на Беларусі ў 30-40-я гады ХІХ ст.

11. Сялянскі рух на Беларусіў 1861-1863 гг.

12. Колькасны склад і становішча рабочых Беларусі ў парэформэнны час.

13. Умовы працы і быту рабочых Беларусі ў 60-90-я гады ХІХ ст.

14. Рэалізацыя Дэкрэта аб зямлі ў Беларусі (кастрычнік 1917 – люты 1918 г.).

15. Нацыяналізацыя прамысловасці ў Беларусі (кастрычнік 1917 – люты 1918 г.).

16. Сутнасць НЭПа і пачатак яе рэалізацыі ў Беларусі.

17.Асаблівасці і цяжкасці ажыццяўлення індустрыялізацыі.

18. Суцэльная калектывізацыя ў БССР.

19. Першыя пяцігадовыя планы ў БССР і іх рэалізацыя.

20. Эканамічныя рэформы 1956 і 1965 гг. і іх вынікі.

21. Аграрная палітыка ў БССР на этапе “перабудовы” (1985-1991 гг.).

22. Пошук шляхоў пераходу да рыначнай эканомікі.

23. Прадпрымальніцтва ў Рэспубліцы Беларусь.

24. Фермерства ў Рэспубліцы Беларусь.

25. Усебеларускія народныя сходы і іх уплыў на сацыяльна-эканамічнае развіццё краіны.

Асноўная літаратура

1. Гiсторыя Беларусi: У 2 ч.: Курс лекцый. – Мн., 2000, 2002.

2. Гiсторыя Беларусi: У 6 т. / Пад рэд. М.Касцюк. – Мн., 2000.

3. Гiсторыя Беларусi (у кантэксце сусветных цывілізацый) / В.І. Галубовіч, З.В. Шыбека, Д.М. Чаркасаў і інш. – Мн., 2005.

4. Ковкель, И.И. История Беларуси с древнейших времён до нашего времени / И.И. Ковкель, Э.С. Ярмусик. – Мн., 2006

5. Нарысы гiсторыi Беларусi: У 2 ч. / Пад рэд. М.Касцюк - Мн., 1994-1995.

6. Сагановіч, Г. Нарыс гісторыі Беларусі ад старажытнасці да ХVІІІ стагоддзя. – Мн., 2005.

7. Шыбека, З. Нарыс гісторыі Беларусі (1795-2002). – Мн., 2003.

8.Эканамiчная гiсторыя Беларусi. / Пад рэд. В.I. Галубовiча. - Мн., 1999.

Дадатковая літаратура

1. Абезгауз, З.Е. Развитие промышленности и формирование пролетариата Белоруссии во второй половине XIX в. / З.Е. Абезгауз. – Мн., 1971.

2.Белоруссия в эпоху капитализма: Документы и материалы. – Мн., 1981.

3. Белоруссия в эпоху феодализма: Сборник документов и материалов: В 3 т. – Мн., 1959-1961.

4. Беларусь на мяжы тысячагоддзяў. – Мн., 2000.

5. Болбас, М.Ф. Развитие промышленности в Белоруссии (1795–1861 гг.) / М.Ф. Болбас. – Мн., 1966.

6. Бродель, Ф. Материальная цивилизация, экономика и капитализм. XV–XVIII вв.: В 3 т. / Ф. Бродель. – М., 1988-1992.

7. Гiсторыя сялянства Беларусi. У 3 т. / Пад рэд. Я.Анiшчанка. – Мн., 1977.

8. Грыгор'ева, В.В. Беларуская ССР на этапе перабудовы: некаторыя аспекты сацыяльна-эканамiчнага развiцця / В.В. Грыгор’ева // Актуальныя пытаннi гiсторыi БССР. Савецкi перыяд. – Мн., 1991. С.157-167.

9. История рабочего класса Белорусской ССР: В 4 т. / Под ред. П.Т. Петрикова. – Мн., 1984.

10. Кожушков, А.И. Развитие капитализма в сельском хозяйстве Белоруссии во второй половине ХIХ века / А.И. Кожушков. – Мн., 1963.

11. Копысский, З.Ю. Социально-экономическое развитие городов Белоруссии в XVI – первой половине XVII вв / З.Ю. Копысский. – Мн., 1975.

12. Лютый, А.М. Социально-экономическое развитие городов Белоруссии в конце XVIII – первой половине Х1Х в. / А.М. Лютый. – Мн., 1987.

13. Нетылькин, А.Т. Осуществление ленинской политики индустриализации в Белоруссии (1926–1941 гг.) / А.Т. Нетылькин. – Мн., 1979.

14.Панютич, В.П. Из истории формирования пролетариата Белоруссии. 1861-1914 гг. / В.П. Панютич. – Мн., 1969.

15. Панютич, В.П. Социально-экономическое развитие белорусской деревни в 1861–1900 гг. / В.П. Панютич. – Мн., 1990.

16.Фридман, М.Б. Отмена крепостного права в Белоруссии / М.Б. Фридман – Мн., 1958.

17. Хрестоматия по истории Белоруссии с древнейших времен до 1917 г. – Мн., 1977.

18. Хрестоматия по истории БССР. 1917-1983. – Мн., 1984.

19. Чепко, В.В. Города Белоруссии в первой половине Х1Х в. Экономическое развитие / В.В. Чепко. – Мн., 1991.

Асноўныя паняцці па тэме

Лук, стрэлы, матыка – элементы матэрыяльнай культуры эпохі мезаліта і неаліта.

Ганчарны круг, ткацкі станок, домніца – элементы матэрыяльнай культуры жалезнага века.

Матыкавае, падсечнае (лядна-агнявое), ворыўнае земляробства – тыпы земляробства на Беларусі.

Прысвойваючая гаспадарка – збіральніцтва, паляванне, рыбалоўства.

Вытвараючая гаспадарка – землляробства, жывёлагадоўля.

Мір, верв – назва сялянскай земляробчай суседскай абшчыны ў ІХ ст.

Смерды, закупы, радовічы, ізгоі – катэгорыі насельніцтва (гал. чынам – сялян), якія адрозніваліся паміж сабой формай і ступенню залежнасці ад феадалаў.

Чэлядзь – агульны тэрмін, які ў ХІ-ХІІІ ст. абазначаў феадальна-залежнае насельніцтва.

Халопы – катэгорыя насельніцтва, пазбаўленая асабістай свабоды.

Дзядзінец, гандлёвая плошча, пасад – галоўныя структурныя часткі феадальнага горада.

Латыфундыя – буйное феадальнае землеўладанне.

Фальварак – двор феадала з комплексам будынкаў і панскім засеўкам, арыентаваны на продаж. З сярэдзіны ХVІ ст. на Беларусі складалася фальваркава-паншчынная сістэма.

Паншчына – абавязковая праца на зямлі феадала.

Чынш – грашовая рэнта.

Дзякло – даніна прадуктамі, асноўная форма рэнты да канца ХV ст.

Валока – зямельны ўчастак памерам 21, 36 га; адзінка вымярэння зямельнай плошчы ў ВКЛ.

Магдэбургскае права – права на самакіраванне, якое атрымлівалі гарады. У выніку чаго гараджане вызваляліся ад феадальных павіннасцей, ім гарантаваліся свабодныя заняткі рамяством, гандлем і дазвалялася выбіраць свой орган улады – магістрат, суд, ствараць рамесніцкія аб’яднанні – цэхі.

Ратуша – будынак, у якім размяшчаўся магістрат.

Мястэчка – прамежкавая форма паселішча паміж горадам і вялікім сялом.

Цэхі – аб’яднанні рамеснікаў адной ці некалькіх прафесій у феадальных гарадах, накіраваныя супраць манапалізацыі вытворчасці і для абароны ад самавольства феадалаў.

Мануфактура – прадпрыемства, заснаванае на ручной працы і яе прадзеле.

Вотчынныя мануфактура – прадпрыемства, якое абслугоўвалася прымусовай працай прыгонных сялян.

Магнаты – буйныя феадалы-землеўласнікі, прадстаўнікі радавітай знаці, найбольш уплывовая частка феадальнага саслоўя.

Шляхта – прывіліяванае саслоўе ў ВКЛ і Рэчы Паспалітай.

Інвентары – вопісы ўладанняў феадалаў.

Люстрацыя – перыядычнае апісанне дзяржаўнай маёмасці.

Устаўныя граматы – акты, якімі вызначаліся адносіны часоваабавязаных сялян з памешчыкамі пасля сялянскай рэформы 1861 г.

Часоваабавязаныя сяляне – былыя памешчыцкія сяляне, якія на падставе рэформы 1861 г. вызвалены ад прыгону, але да пэўнага часу павінны былі выконваць феадальныя павіннасці на карысць памешчыкаў.

Сервітуты – абмежаванае права карыстання чужой уласнасцью (напрыклад, права праезду, выпасу жывёлы, рыбнай лоўлі, карыстанне сенажацямі, ляснымі ўгоддзямі і інш.).

Адрэзкі – землі, адабраныя памешчыкамі ў сялян пад час рэформы 1861 г.

Фабрыка – прадпрыемства, заснаванае на выкарыстанні сістэмы машын.

Стачка – калектыўнае спыненне працы рабочых і служачых з прад’яўленнем прадпрымальніку ці ўраду эканамічных ці палітычных патрабаванняў.

Бежанцы – людзі, вымушаныя ў выніку ваенных ці іншых канфліктаў пакідаць месца свайго жыхарства. З пачаткам І сусветнай вайны сотні тысяч жыхароў заходняй часткі Беларусі рушылі на ўсход. Тысячы бежанцаў паміралі ў дарозе ад голаду і ўрад не здольны быў ім дапамагчы.

“Ваенны камунізм” – эканамічная палітыка Савецкай дзяржавы ў гады грамадзянскай вайны і ваеннай інтэрвенцыі 1918-1920 гг. Сярод галоўных мер гэтай палітыкі: нацыяналізацыя прамысловасці, цэнтралізацыя кіраўніцтва, забарона прыватнага гандлю, увядзенне харчразвёрсткі і г.д. У 1921 г. замяняецца НЭПам.

Нацыяналізацыя – палітыка і практыка пераўтварэння прыватнай уласнасці на зямлю, прамысловасць, банкі, транспарт, сувязь ва ўласнасць дзяржавы.

Харчразвёрстка – метад нарыхтовак сельскагаспадарчых прадуктаў у перыяд грамадзянскай вайны і інтэрвенцыі. Яе сутнасць – абавязковая здача сялянамі лішкаў, а часцей, неабходных ім самім прадуктаў харчаваня, - ў фонд дзяржавы па цвердых цэнах. Ажыццяўлялася спецыяльнымі харчатрадамі. У 1921 г. заменена харчпадаткам.

“Новая эканамічная палітыка” (НЭП) – палітыка Савецкай дзяржавы, якая праводзілася ў 20-я гг. ХХ ст. і павінна была забяспечыць уздым эканомікі, павышэння матэрыяльнага ўзроўню жыцця. Сярод галоўных мер былі: харчпадатак, кааперацыя, свабоднае прадпрымальніцтва, свабодны рынак (элементы рыначнай эканомікі).

Індустрыялізацыя – працэс пераўтварэння аграрных краін у індустрыяльныя на базе буйной машыннай вытворчасці. У БССР за перадваенны перыяд (канец 20-х – 30-я гг.) было пабудавана больш як 1700 прамысловых прадпрыемстваў, якія давалі 90 % прамысловай прадукцыі.

Калектывізацыя – аб’яднанне аднаасобных сялянскіх гаспадарак ў калектыўныя (калгасы). У 1928-1929 гг. у БССР пачаўся пераход да масавай, суцэльнай калектывізацыі, якая праводзілася ў асноўным прымусовымі метадамі.

“Раскулачванне” – гвалтоўныя дзеянні ў дачыненні да сялянства. З 1928-1929 гг. пачаўся пераход да ліквідацыі “кулацтва як класа”. Пры гэтым кулакамі часам называлі ўсіх не згодных з суцэльнай калектывізацыяй.

“Інтэнсіфікацыя” – комплексная праграма, распрацаваная на Беларусі ў 1985 г. Меркавалася спалучэнне некалькіх накірункаў: аўтаматызацыя, матэрыялаёмістасць, энергаёмістасць і г.д. Аднак яе укараненне спынілі абвальныя працэсы ў СССР.

Прыватызацыя – раздзяржаўленне, перадача дзяржаўнай уласнасці ў прыватную або калектыўную.

Рыначная эканоміка – эканоміка, вызначальнай рысай якой з’яўляецца рынак як форма ўзаемаадносін і сувязей паміж суб’ектамі гаспадарання і дзяржавай. Тэрмін з’явіўся як антыпод планава-размеркавальнай эканомікі. Умовы функцыянавання рыначнай эканомікі: наяўнасць незалежных таваравытворцаў; свабода прадпрымальніцтва; гарантыі правоў уласнасці; канкурэнцыя таваравытворцаў; рыначныя цэны для ўраўнаважання попыту і прапановы; адкрытасць эканомікі сусветным інтэграцыйным працэсам; магчымасць міграцыі рабочай сілы, тавараў і капіталаў; стварэнне сістэмы сацыяльнай абароны насельніцтва. У Беларусі паступовы пераход да рыначнай эканомікі пачаўся ў 1990-я г. з трансфармацыі формаў уласнасці: ажыцяўляецца прыватызацыя жылля, прадпрыемстваў, сферы абслугоўвання; фарміруецца банкаўская сістэма, ў склад якой ўваходзяць камерцыйныя і прыватныя банкі; фарміруецца рынак працы; ажыццяўляюцца меры па сацыяльнай абароне насельніцтва.

Інтэграцыя – працэс і вынік узаемасувязі, узаемадзеяння, збліжэння якіх-небудзь краін, іх эканомік, сацыяльных і палітычных структур, культур, сацыяльных і палітычных груп, партый, рухаў, арганізацый і г.д.

Знакамітыя дзеячы

Казімір ІV (1440-1492) – вялікі князь літоўскі, у час праўлення якога быў выдадзены прывілей 1447 г., які абавязваў феадалаў не прымаць да сябе збеглых сялянаў.

Жыгімонт ІІ Аўгуст (1548-1572) – вялікі князь літоўскі, у час праўлення якога праводзілася аграрная рэформа 1557 г. Рэформа была распрацавана з мэтай павелічэння даходаў феадалаў і дзяржавы шляхам упарадкавання землекарыстання і ўніфікацыі феадальных павіннасцей сялян.

Сапега Леў (1557-1633) – дзяржаўны і грамадскі дзеяч ВКЛ, удзельнічаў у падрыхтоўцы і выданні ІІІ-га Статута ВКЛ (1588), які канчаткова запрыгоньваў сялян (вызначыў 20-гадовы тэрмін пошуку збеглых сялян).

Налівайка Севярын (? – 1597) – кіраўнік казацка-сялянскага антыфеадальнага руху на Ўкраіне і Беларусі. У 1594 г. узначаліў паўстанне на Правабярэжнай Украіне. Заняў шэраг беларускіх гарадоў. Летам 1596 г. паўстанне было падаўлена.

Хмяльніцкі Багдан (каля 1595-1657) – гетман Украіны. У 1648 г. узначаліў казацка-сялянскую антыфеадальную вайну. Пасылаў казацкія загоны на Беларусь. У 1651 г. на поўдні Беларусі паўстанне было падаўлена. У 1654 г., трапіўшы ў складанае ваенна-палітычнае становішча, пайшоў на падпісанне пагаднення з Маскоўскай дзяржавай. Гэта стала прычынай вайны паміж Масквой і Рэччу Паспалітай (1654-1667 гг.).

Друцкія-Любецкія, Дэмбавецкія, Ельскія, Радзівілы – буйнейшыя землеўласнікі Беларусі.

Вашчыла Васіль (1690-1744) – кіраўнік сялянскага руху і ўзброенага паўстання супраць феадальнага прыгнёту ў Крычаўскім старостве ў 1740-я г.

Тызенгауз Антоні (1733-1785) – дзяржаўны дзеяч, кіраваў каралеўскімі эканоміямі на Беларусі і ў Літве. Па яго ініцыятыве заснаваны Гродзенскія каралеўскія мануфактуры, адкрыты тэатр у Гродне а таксама кадэцкі корпус і медыцынская школа.

Храптовіч Іяахім (1729-1812) – дзяржаўны дзеяч, актыўны прыхільнік рэформ. У сваіх маёнтках перавёў сялян на чынш, вучыў іх у школах. Яго пяру належаць шэраг трактатаў па філасофіі, эканоміцы і г.д.

Агінскі Міхал Казімір (1730-1800) – дзяржаўны дзеяч Рэчы Паспалітай, пабудаваў у Слоніме некалькі прадпрыемстваў. Па яго ініцыятыве і на яго сродкі будаваўся Агінскі канал, які злучыў басейн Нёмана і Дняпра.

Аляксандр ІІ – расійскі імператар (1855-1881), пад час яго царавання былі праведзены шматлікія рэформы, якія стварылі ўмовы для капіталістычнага развіцця краіны. У 1861 г. праводзілася аграрная рэформа ў выніку якой было адменена прыгоннае права.

Каліноўскі Кастусь, Серакоўскі Зігмунд, Урублеўскі Валеры – кіраўнікі паўстання 1863-1864 гг., выступалі за аднаўленне Рэчы Паспалітай, вырашэнне сялянскага пытання, супраць памешчыцкага землеўладання. Паўстанне было падаўлена, аднак самадзяржаўе пайшло на саступкі на карысць сялянству.

Сталыпін Пётр – прэм’ер-міністр Расійскай імперыі, па ініцыятыве якога ў 1906-1917 гг. праводзілася аграрная рэформа з мэтай стварэння спрыяльных умоў для развіцця капіталістычных адносін у сельскай гаспадарцы і разам з тым захавання памешчыцкага землеўладання. Галоўны змест рэформы – разбурэнне абшчыны і замацаванне зямлі ў асабістую сялянскую ўласнасць, насаджэнне хутароў і атрубаў, перасяленне беззямельных і малазямельных сялян у Сібір і іншыя слабазаселеныя ўсходнія раёны імперыі.

Прышчэпаў Дзмітрый (1896-1940) – народны камісар земляробства БССР (1924-1929 гг.), адначасова з 1929 г. намеснік старшыні Дзяржплана БССР. Прыхільнік НЭПа на вёсцы, свабоды выбару сялянамі форм землекарыстання. Арыштаваны ў 1930 г. і абвінавачаны ў насадженні хутароў, кулацкіх гаспадарак, супраціўленні калектывізацыі. Памёр у турэмнай бальніцы г. Мінска. Рэабілітаваны.

Слюнькоў Мікалай – з сярэдзіны 1980-х на чале ЦК КПБ. “Праславіўся” сваімі намаганнямі па замоўчванню вынікаў і пагрозы для насельніцтва аварыі на Чарнобыльскай АЭС.

Грыб Мячыслаў – з 1994 г. Старшыня Вярхоўнага Савета РБ, Шарэцкі Сямён з 1996 г. Старшыня Вярхоўнага Савета Рэспублікі Беларусь.

Лукашэнка Аляксандр Рыгоравіч – прэзідэнат Рэспублікі Беларусь, выступае за беларускую мадэль сацыяльна-арыентаванай рыначнай эканомікі.

Праверачны тэст

1. Ткацтва як занятак старажытнага чалавека ўзнікла ў:

1) палеаліце;	4) неаліце;
2) мезаліце;	5) бронзовым веку.
3) жалезным веку;

2. Вызначце вынікі адкрыцця і ўжывання жалеза:

1) больш якасная апрацоўка матэрыялаў;	4) з’яўленне новых прылад працы і зброі;
2)вынаходніцтва луку і стрэл;	5) павелічэнне эфектыўнасці працы.
3)з’яўленне керамічнай вытворчасці;

3. Катэгорыі залежных сялян ва ўсходніх славян:

1) закупы;	4) чэлядзь нявольная;
2) радовічы;	5) нобілі.
3) людзі;

4. Дзесяцігадовы тэрмін пошуку збеглых сялян быў усталяваны:

1) I Статутам ВКЛ; 2) II Статутам ВКЛ;	4) Судзебнікам Казіміра Ягайлавіча
3) III Статутам ВКЛ;	5)Прывілеем Казіміра
	Ягайлавіча.

5. Першыя мануфактуры на Беларусі з’явіліся ў:

1) XVI ст.;	4) XIX ст.;
2) пачатку XVII ст.;	5) пачатку XVIII ст.
3) другой палове XVIII ст.;

6. Да рэформ міністра дзяржаўных маёмасцей П. Кісялёва належаць:

1) ваенная рэформа;	4) рэформа дзяржаўнай вёскі;
2) інвентарная рэформа;	5) адмена прыгоннага права.
3) судовая рэформа;

7. Земствы на Беларусі былі ўведзены ў:

1) 1864 г.;	4) 1907 г.;
2) 1890 г.;	5) 1911 г.
3) 1917 г.;

8. Вызначце праяўленні НЭПа ў беларускай вёсцы:

1)права свабоднага распараджэння лішкамі прадукцыі;	4)замена харчразвёрсткі харчпадаткам;
2)дазвол арэнды зямлі і найму рабочай сілы;	5)прымусовае стварэнне калгасаў;
3)увядзенне харчразвёрсткі.

9. Вынікі калектывізацыі на Беларусі:

1)вырашэнне харчовай праблемы;	4)адхіленне калгаснікаў ад валодання сродкамі вытворчасці;
2)вынішчэнне праслойкі кулакоў;	5)накапленне навукова абгрунтаваных распрацовак.
3)пазбаўленне калгасаў гаспадарчай самастойнасці;

10. У прамысловасці Беларусі ў сярэдзіне 50-х – сярэдзіне 80-х гг. узніклі новыя галіны:

1)дрэваапрацоўчая;	4) нафтапераапрацоўчая;
2) машынабудаванне;	5) радыёэлектронная.
3)дакладнае прыборабуда-ванне;

Модуль 4. Духоўнае і культурнае развіццё

Читайте також:

<== попередня сторінка	\|	наступна сторінка ==>
Модуль 1. Фарміраванне беларускага народа.	\|	Беларускага народа.

Не знайшли потрібну інформацію? Скористайтесь пошуком google:

Генерація сторінки за: 0.009 сек.