Новини освіти і науки:

G+

Тлумачний словник
Авто
Автоматизація
Архітектура
Астрономія
Аудит
Біологія
Будівництво
Бухгалтерія
Винахідництво
Виробництво
Військова справа
Генетика
Географія
Геологія
Господарство
Держава
Дім
Екологія
Економетрика
Економіка
Електроніка
Журналістика та ЗМІ
Зв'язок
Іноземні мови
Інформатика
Історія
Комп'ютери
Креслення
Кулінарія
Культура
Лексикологія
Література
Логіка
Маркетинг
Математика
Машинобудування
Медицина
Менеджмент
Метали і Зварювання
Механіка
Мистецтво
Музика
Населення
Освіта
Охорона безпеки життя
Охорона Праці
Педагогіка
Політика
Право
Програмування
Промисловість
Психологія
Радіо
Регилия
Соціологія
Спорт
Стандартизація
Технології
Торгівля
Туризм
Фізика
Фізіологія
Філософія
Фінанси
Хімія
Юриспунденкция

Тэкст лекцыі.

1. Асноўныя элементы ўнутранай тэхнікі моўнага дзеяння у моўным майстэрстве рэжысёра і выканаўца .

1.Уся практычная праца рэжысёра свята звязана са словам, з мовай. Слова з’яўляецца адным з асноўных выразных сродкаў рэжысёра. Словам можна пераканаць, захапіць, акрыліць, пакрыўдзіць, дапамагчы. Таму самыя першыя сустрэчы студэнта з тэкстам у час навучання фарміруюць і развіваюць у яго думку: слова – гэта заўсёды дзеянне.

У аснову працы над тэкстам пакладзены асноўныя палажэнні сістэмы К.С.Станіслаўскага.

“Моўнае дзеянне – гэта адзін з момантаў працэса мовы, ператвараючы простае словамаўленне ў сапраўднае, прадуктыўнае і мэтанакіраванае дзеянне. Гэта “заражэнне” другіх сваімі бачаннямі, перадача таго, што бачыш і думаеш”[24,с.450.]

На пачатковым этапе работы з тэкстам асобае значэнне мае першаснае

ўражанне ад прачытаннага, водгук душы, эмацыянльныя адносіны выканаўца да зместу літаратурнага тэксту.

К.С.Станіслаўскі пісаў: “Часцінка сябе – гэта нязмушана ўспыхнуўшае

бачанне, раптам прамільгнуўшая жыццёвая асацыяцыя, кволы, але жывы эмацыянальны водгук”.[23,с.68 ]Без гэтага жывога асобаснага водгука няма ў будучым паўнацэннага творчага аналізу.

“Эмацыянальны першаштуршок, атрыманы ад такога матэрыялу, дае вялікія магчымасці для драматургіі і мары. Творчая захопленасць матэрыялам, якая звычайна пачынаецца з пэўнай дэталі, з якога-небудзь эпізоду, у рэшце рэшт павінна ператварыцца ў актыўнае імкненне ўздзейнічаць жывым словам на слухача “.[7,с.70]

“Прысваенне” аўтарскага тэксту для студэнтаў-рэжысёраў пачынаецца з успрыняцця зместу твора – жыцця, якім напоўнены мастацкі твор. Успрыняцце твора – гэта своеасаблівае вывучэнне, пазнанне характару літаратурных герояў і таго асяроддзя, у якім яны дзейнічаюць.

Вялікае месца тут надаецца творчай фантазіі. Яна дадумвае характары, падзеі, дапаўняе перажыванні, дапамагае ажывіць факты канкрэтнымі бачаннямі, падмацаваць думкі зрокавымі карцінамі і адчуваннямі, паглыбіць адносіны да перадаваемых падзей і г.д.

2.Бачанні.

Уяўленне – галоўны элемент унутранай тэхнікі моўнага дзеяння. Мысленне вобразамі павінна стаць асновай унутранай працы рэжысёра і выканаўца.

Тэрмін “бачанне” трывала замацаваўся ў выканальніцкай практыцы, мы карыстаемся гэтым тэрмінам, разумеючы пад ім увесь комплекс уяўляемых чалавекам адчуванняў (гукавых, зрокавых, нюхальных, датыкальных, смакавых і г.д.).

Г.А.Пятрова зазначае: “Бачанне мастака такое падрабязнае і пэўнае, што ўяўляе сабой жыццёвую рэальнасць розных адчуванняў паху і смаку, колеру і слыху”3 або выказванне Э.Заля: “Калі я выклікаю ў памяці прадметы, якія я бачу, то яны з’яўляюцца перад маімі вачыма такімі ж, якімі яны ёсць на самай справе, з іх лініямі, формамі, колерам, пахам, гукамі. Гэта бездакорная матэрыялізацыя; сонца, якое іх асвятляла, амаль слепіць мяне; я задыхаюся ад паху...”2.

Менавіта вобразныя ўяўленні (бачанні) – фундамент працы над тэкстам. Бачанні могуць паглыбляцца, удакладняцца бясконца. Калі выканаўца навучыцца яскрава ўяўляць тое, пра што гаворыць аўтар, ён зможа як бы ператварыцца ў сведку апісаных з’яў і падзей, якія стануць для яго амаль што рэальнымі. Гэта вера ў мастацкі вымысел дапаможа распавядаць пра з’явы і падзеі з пазіцыі чалавека, што бачыў (бачыць) усё на ўласныя вочы. Такое збліжэнне з літаратурным творам будзе шчыра хваляваць яго, дапаможа актыўна ўздзейнічаць на слухачоў, выклікаць у іх эстэтычнае хваляванне. Важна абудзіць здольнасць бачыць унутраным зрокам не фрагментарныя карціны, вобразы, а па тэрміналогіі К.С.Станіслаўскага, “кінастужку бачанняў”. Пры гэтым “кінастужка” як і ў жыцці, рухомая. Наш унутраны зрок падсвядома фіксуе дэталі, ідучы да галоўнага, “спяшаючыся” да мэты – сказаць навошта, дзеля чаго пачаўся расказ.

Перадаць слухачам жывую думку ў пачуццёвых вобразах мастацтва – галоўная мэта выканаўца, мастака. Пры дасягненні гэтай мэты, як паказвае практыка выканання, адной з асноўных перашкод якраз і з’яўляецца недахоп, недакладнасць вобразных уяўленняў (бачанняў) у студэнта, выканаўца, перапыненне ў “кінастужцы” бачанняў. Тлумачыцца гэта нязначным практычным вопытам студэнта думаць вобразамі і ўяўленнямі, што з’яўляецца фундаментам творчай працы над тэкстам.

Адсутнасць перад вачыма непасрэднай прычыны, што нараджае слова (г.зн. аб’ектаў апавядання) лёгка выклікае ў студэнта пустое “словамаўленне”.

У жыцці мы бачым, што гаворым, малюем зрокавыя вобразы, а на сцэне гэты момант губляем. А калі не бачым, губляем і сэнс, і значэнне паняццяў, і сілу ўздзеяння. Адсюль узнікае мэта перад выканаўцам – накіраваць сваю ўвагу на аднаўленне моўнага парадку: бачу – уяўляю (вобраз), потым вымаўляю (слова).

Спатрэбіцца вялікая праца, каб напоўніць аўтарскія словы сваімі бачаннямі.

Вычарпальнае веданне адлюстраванай рэчаіснасці (прапанаваных абставін) – аснова для бесперапыннай стужкі бачанняў. Такое веданне ў яркіх, канкрэтных, разнастайных бачаннях пераўтварае аўтарскі тэкст у свой асабісты расказ аб перажытым і адчутым, які больш актыўна ўздзейнічае на слухачоў.

а) Працэс стварэння бачанняў складваецца па-рознаму. Галоўнае - работа, а не выпадковыя бачанні, не бачанні “увогуле”, а канкрэтныя, выразныя.

Распрацоўка бачанняў, зразумела ўмоўна, падзяляецца на наступныя этапы:

1) працэс назапашвання бачанняў;

2) адбор з назапашанага самага выразнага для выканання мэтанакіраванага дзеяння;

3) увасабленне бачанняў у моўна-пазамоўных дзеяннях;

4) узбуджэнне працэса бачанняў у слухача (перадача бачанняў).

Умоўнасць гэтага падзелу відавочна, бо на практыцы, як і ў жыцці, усё адбываецца паралельна альбо адначасова.

Назапашванне бачанняў – неабходная і захапляючая праца. Яна прымушае студэнта быць назіральным, уважлівым да дэталей, развівае фантазію, эмацыянальную памяць. Чым паўней, яскравей і разнастайней бачанні, тым больш поўна суадносяцца яны з эмацыянальным вопытам студэнта, выканаўца, тым мацней адгукнецца пачуццё ў яго шматбаковых уражаннях: і зрокавых, і слыхавых, і рухавых...

У кожнага выканаўца свой асабісты вопыт і свае непаўторныя, цікавыя асацыяцыі, свае шляхі стварэння бачанняў.

б) Практыкай моўнага дзеяння вылучаюцца найбольш значныя прыёмы назапашвання, стварэння вобразных бачанняў, якія рэкамендуецца выкарыстоўваць студэнтам у творчай працы над тэкстам.

· Прыём асабістай значнасці(ці суадносенне да сябе).

Гэты прыём ляжыць у аснове творчага працэсу, і накіраваны на тое, каб максімальна наблізіцца да думак і пачуццяў аўтара. А гэта магчыма толькі тады, калі выканаўца накіруе сваё ўяўленне не толькі на бачанне карціны, якое пўстае ў сувязі са зместам прачытанага матэрыяла, але і на тое, каб адшукаць у сваёй эмацыянальнай памяці аналагічныя моманты жыцця, якія вызвалі падобныя думкі і пачуцці. Такім чынам усё, што адбываецца з героем – суаднесці з сабой, зрабіць сваім, значным сабе.

· Прыём фіксацыі бачанняў ў прасторы і руху.

Сутнасць яго – знайсці дакладныя аб’екты зносін. Выканаўца павінен убачыць гэтыя ўнутраныя аб’екты ў прасторы, у руху і дзеянні, якія яны здзяйсняюць у пэўным душэўным стане. Бачанне аб’ектаў у прасторы і руху нараджае ў выканаўцаў сапраўднае эмацыянальнае самаадчуванне, садзейнічае больш дакладнай і праўдзівай перадачы унутранага жыцця герояў.

· Прыём канкрэтызацыі.

Так як бачанне ўключае ўвесь комплекс адчуванняў, эмоцый, таму неабходна перадаваць як зрокавыя, так і слыхавыя, адчувальныя і інш. Пры гэтым належыць вызначыць якое з комплекса адчуванняў дамінуе над іншымі. Адчуванні ад прадмета не аднолькавыя. Напрыклад, на адлегласці абанянне, асязанне уступаюць зрокавым адчуванням, а ў цемры прадмет успрымаецца больш праз асязанне і абаняннне. Гэтай заканамернасці необходна прытрымлівацца і выканаўцу. Таму трэба выбраць найбольш моцныя адчуванні, якія ўразілі выканаўца.

· Прыём перавялічэння і перазмяншэння.

Каб бачанні хвалявалі выканаўца, яны не павінны быць звычайнымі, простымі, якія часцей сустракаюцца, да якіх прызвычаіліся. Яны павінны быць вышэй звычайнага ўзроўню, звычайнай нормы: яны павінны быць ці занадта прыгожыя, ці вельмі брыдкія; гарачыя ці халодныя (згустак найбольш яркага і характэрнага), якія пабуджаюць усю псіхатэхніку выканаўца да творчасці.

· Прыём аднаўлення бачанняў.

Прыём выкарыстоўваецца для змены, удакладнення вобразаў і карцін на больш яркія і выразныя, пасля працяглага выканання аднаго і таго ж тэкста.

3.Адносіны.

Для таго, каб нашы бачанні былі эмацыянальна насычанымі, неабходна ўстанавіць канкрэтныя адносіны да падзей, фактаў тэкста.

Сэнсавае рашэнне твора мнагазначна і сваё для кожнага выканаўца, яно звязана з пастаўленай звышзадачай і на гэтай аснове фарміруе свае выразныя сродкі.

Дыяпазон у сэнсавым рашэнні вялікі і не толькі ў сувязі з мнагазначнасцю аўтарскага тэкста і яго сённяшнім разуменнем, але і ў сувязі з індывідуальнымі якасцямі, вопытам, узростам выканаўца. Разуменне “сэнса” твора заўсёды сацыяльна абумоўлена. Час нараджае новы погляд на падзеі, новыя ацэнкі, асацыяцыі, новае рашэнне текста, новыя выразныя сродкі.

У рабоце над тэкстам заўсёды павінен быць этап, калі трэба размеркаваць акцэнты, выявіць структуру расказа. Дакладныя пераходы і ацэнка падзей – усё гэта выяўляе, што я раблю дадзеным эпізодам, у якім плане ён важны для цэлага. Без вернага размеркавання сэнсавых акцэнтаў немагчыма разуменне сэнсавых падзей.

Такім чынам, у агульным, адносіны гэта:

1. вобраз самога апавядальніка (выражэнне яго светапогляду, перакананняў)

2. трактоўка твора (размеркаванне сэнсавых акцэнтаў) і, безумоўна, адносіны

3. выток з якога бяруць свой пачатак пачуцці выканаўца

4. адносіны – сведка актыўнасці дзеяння выканаўца (як вынік)

4.Зносіны.

Яркія, канкрэтныя бачанні, якія жывуць у прадстаўленні выканаўца, павінны быць данесены да слухачоў. І тут асобую ролю набывае ўменне заражаць сваімі бачаннямі, уздзеянне словам на слухача, перакананне яго, зацікаўленне сутнасцю падзей. Адной з асноўных умоў захавання ўвагі слухача, з’яўляецца разнастайнасць аб’ектаў апавядання. У творчасці выканаўца змена аб’ектаў адбываецца выключна ў яго прадстаўленні, што стварае цяжкасць майстэрства, як у плане выканальніцкім, так і ў плане ўспрыняцця гэтага мастацтва.

Акрамя гэтага, ініцыятыва ўзаемадзеяння з партнёрам-слухачом належыць выканаўцу, які адзін ажыццяўляе моўнае “наступленне”. І для таго, каб гэта наступленне было максімальна накіраваным, пераканаўчым і цікавым, выканаўцу неабходна затраціць шмат намаганняў, таму што “дзейнічаць з мінімальнымі затратамі намаганняў можна не наступаючы, а наступаць не затрачваючы ўсё большых і большых намаганняў не магчыма”[23 с.68]. Вельмі важнай з’яўляецца тут акалічнасць, што яркі мастацкі вобраз пабуджае і слухача актыўна ўзнаўляць апавядаемае ў сваім уяўленні, мабілізуе запасы яго жыццёвых уражванняў.

У стварэнні карцін, якія ўзнікаюць у слухача, асобую ролю выконвае ўменне расказчыка захапіць сваімі бачаннямі, пераводзячы іх у слова, моўнае дзеянне, дзе выяўляецца зрокава адчувальны працэс развіцця падзей. Дзейнасць слова нараджаецца тады, калі выканаўца захоплены сваёй задачай і мэтай.

Зносіны мы можам разглядаць і як прамыя, ускосныя, самазносіны, зносіны з уяўляльным аб’ектам, гэта залежыць ад зместу твора і творчай задумы выканаўца.

“Гавары не воку, а вуху” – раіў К.С.Станіслаўскі, такім чынам сваімі багатымі і дакладнымі бачаннямі “заражаць” слухача. Такі працэс абмену бачаннямі нараджае арганічны дыялог са слухачом. Гэту параду К.С.Станіслаўскага трэба помніць і выконваць творцу ў сваёй моўнай дзейнасці.

Вывады.

Такім чынам вобразныя бачанні, адносіны, зносіны – элементы аднаго творчага працэсу, у выніку якога ў вобразна-эмацыянальнай форме рэалізоўваюцца думкі і жаданні аўтара твора і яго выканаўца.

Читайте також:

<== попередня сторінка	\|	наступна сторінка ==>
Г) Арфаэпія	\|	Кантрольныя пытанні.

Не знайшли потрібну інформацію? Скористайтесь пошуком google:

Генерація сторінки за: 0.02 сек.