Реакциялар

1. Преципитация феноменіненегізделген реакциялар.

Преципитация және агглютинация - антигендердің физикалық қасиеттеріне негізделіп ажыратылатын, үқсас реакциялар. Бірінші жағдайда антигендер еріген түрде, ал екіншісінде - корпускулярлық түрде берілген. Екі реакцияның да негізінде "антиген - антидене" комплексін түзу феномені жатыр.

а). Ерітінділердегі преципитация - иммунологиялык диагностиканың аса қарапайым әдісі. Бұл әдіс антидене титрін анықтау үшін колданылады. Тұрақты дозадағы ерітілген антигендерді 1:2, 1:4, 1:8 жене т.б. күйде ерітіліп алынған зерттеуші сарысуға құяды. Преципитатты макроскопиялык немесе нефелометрия (ерітіндінің лайлануына карап) көмегімен бағалайды. Ерітендіде преципитацияның бір варианты болып саналады преципитация саналады; жіңішке пробиркадағы сарысуға антиген ерітіндісін құяды. Он нәтиже болса ерітінділердің шекарасында преципитация сақинасы түзіледі.

б). Гелдегі преципитация. Агарлы гелдін кеңістікті тор ұяшыктарының өлшемі (3-6 нм), ол арқылы белоктар өтіп, ал иммундык преципитаттар ұсталып қалады. Преципитацияны антиген және антидененің оптималды қатынасы болғанда байқайды.

Манчини әдіс). Бұл жағдайда антиденесі бар агарды Петри табақшасына немесе шыны пластинкаға салады. Сосын штамптын көмегімен ұяшықтар жасайды да, оған антигендерді салады. Диффузия нәтижесінде ұяшықтар айналасында преципитация сақиналары түзіледі. Сақинаның диаметрі антиген концентрациясына байланысты және ол реакциянын сандық көрсеткіші болып табылады.

Қосарлы екіөлшемді диффузия (Оухтерлони әдісі). Бүл жағдайда агар бетінін қарама қарсы жағында орналасқан үяшықтарға антигенді ж2не антисарысуды салады. Екі агенттер бір біріне қарай диффузияланып, олардын арасында преципитация сызығы түзіледі.

Иммуноэлектрофорез. Бүл әдіс антигендері (немесе антиденелер) коспасы бар препаратгарды зерттеу үшін өте тиімді әдіс. Зерттеуші қоспаны стартты үяшыкка салады да, оны электрофорез көмегімен бөледі. Зерттеуші сарысу қүрамының электрофорездік белсенділігіне байланысты, үяшықтың екі жағына қарай антигендердің кешу (миграциялану) сызығы түзіледі. Сосын көшу сызығына параллель агарда арык (канавка) жасайды да, оған антисарысу қүяды. Біраз уакьіттан соң орналасуы антигеннін орналасуына байланысты преципитация сызықтары түзіледі. Бұл әдіс әр түрлі дисперсті белоктары бар препараттар коспасының сапалық және жартылай сандык анализін жүргізу

үшін колданылады. Сонымен катар антигендерді және антисарысуларды
тазалауды жөне препараттарды диагностикалык зерттеуді бақылауда
қолданылады. Бұл әдістің біркатар модификациясы бар
(радиоиммуноэлектрофорез, Rocket-иммунофорез, киылыскан

иммуноэлектрофорез).

2. Агглютинация феноменіне негізделген реакциялар.
Преципитация реакциясынан айырмашылығы агглютинацияда антиген не

корпускулярлық формада (қан тобын аныктағандагы тікелей агглютинация реакциясы, бактериялар агглютинациясы жэне т.б.), не тасмалдаушы бөлшектеріне байланыскан (мысалы, ревматоидтык артрит диагностикасындағы латекс-агглютинация). Агглютинация нәтижесі макроскопиялық бағаланады. Преципитация реакциясындағыдай антисарысу титрін де анықтауға болады.

3. Антиглобулиндік сынак (Кумбс реакциясы).
Агглютинацияланбайтын "толық емес" антиденелерді аныктау үшін кажет.

Бұл әдіс иммундык гемолизбен байланысты кан ауруларынын диагностикасында қолданылады. Бұл жағдайда иммуноглобулиндердің белгілі бір класына антиглобулиндік сарысу немесе моноклоналдык антиденелер қолданылады. Сынақтың тікелей варианты эритроциттермен байланыскан "толық емес" антиденелерді табуға арналған. Тікелей емес вариантында қанда айналушы бос антиденелер анықталады. Бүл жағдайда зерттелуші сарысуды алдын ала эритроциттермеп инкубаниялайды, сосын тікелей сынақ қойылады.

4. Антиглобулинді қабылдау сынағы (Штеффен әдісі). Осы әдіс
көмегімен тін клеткларына, клеткалар ядроларына немесе ерімейтін тін
элементтері антигендеріне антиденелер аныкталады. Сынактың тікелей емес
түрінде антигендер (гомогенделген немесе леофилденген тіндер) зерттеуші
сарысумен инкубацияланады, сосын бос антиденелерден тазарту үшін жуады.
Ары қарай бұл гомогенатқа белгілі титрмен ангиглобулиндік сарысу қосады
Нәтижесінде антиглобулиндерді тіндерге адсорбцияланған антиденелердің
қабылдауы болады. Осыған байланысты антиглобулиндік сарысу титрі
төмендейді. Күл әдіс ревматоидтык. артритте аутоантиденелер анықтау үшін,
жүйелі қызыл жегі кезінде ДНК-ға антиденені, қаннын формалык
элементтеріне антиденені аныктау үшін қолданылады.

5. Комплементті байланыстырушы реакция (РСК).
Реакцияны 2 этапта жүзеге асырады. Бірінші, кезенде зерттелуші сарысуды

және белгілі антигенді комплементпен инкубациялайды. Екінші кезенде зерттетуші сарысу, белгілі антиген және комплементі бар түтікшеге эритроциттерден және оған антиденелерден тұратын (гемолитикалык жүйе) индикаторлык жүйе қүяды. Гемолитикалик жүйені лабораториялык жануарларды эритроциттермен иммунизациялау жолымен алады. Иммунизацияланған жануарлардың сарысуын эритроциттерге қоспас бүрын, эритроциттердің гемолизі болмау үшін оны 56^оС бумен кыздыру жолымен декомплементтейді. Егер де реакцияның бірінші кезеңі "антиген-антидене" комплексі түзілумен аяқталса, онда комплемент байланысуы болады, осы кезде индикаторлык жүйеде гемолиз болмайды. Егер комплекс түзілмесе, онда комплемент бос күйде қалып, индикторлык гемолитикалык жүйенін активациясьна косылып, гемолизге экеледі.

6. Өнделген антигендер нсмесе антиденелер колданатын иммунологиялық әдістер.

Иммунофлюоресценция. Өңделген антиденелерді флюоресцентті бояулармен (изотиоцианат, родаминсульфохлорид, аминолнафталин-5-сульфонилхлорид) конъюгациялау көмегімен алады. Бұл реакцияны тін кесінділеріне немесе жекеленген клеткаларға жүргізеді.

Радиоиммунды анализ. Радиоактивті өңдеудін флюоресценттіге карағанда жетістігі бар, әдістің сезімталдылығы және бағалау нөтижесінің нақты дұрыс болуы жоғарылайды. Антаденелерді ^13ІІ, ¹²⁵1,³Н, ¹⁴С өндейді.

1. Антигендердің бәсекелесуіне негізделген әдістер. Аныкталушы антиген,
■сорбентте байланыскан белгілі бір концентрациядағы антидене қатысуымен өңделген әнтигенмен бәсекеге түседі. Зертгелуші антиген неғүрлым көп болса, соғүрлым субстратга өнделген антиген аз болады. Бүл әдіспен IgE (PACT және РИСТ), біркатар гормондарды және медиаторларды аныктайды.

2. "Бәсекелеспеуші әдістер". Бүл техникада антиген немесе антидене
сорбентте байланысады, зерттелуші сарысумен инкубацияланғанда антигеннің
(немесе антидененііі) байланысуы журеді. Реагенттің бар екендігін өнделген
антиглобулиннін байланысу негізінде анықтайды. Бүл әдіс еозылмалы
гепатитте HBsAg анықтауда, ЖИТСта (СПИД) және т.б. колданылады.

Иммуноферменттік анализ (ELISA). Бұл жакдайда ферментгік белгіні (лизоцим, глюкоза-б-фосфатдегидрогеназа, ферритин) қолданады. Бүл сынақтың негізіне алыңған түцнүсқа ретінде антиценелердің белгіленген антигендермен осерлесуі ферментативтік актгивтіліктін төмендеуіне өкелетін дәлел болды. Бүл әдіс IgE, гормондарды, ВИ^ТІ- инфекдияларды және т.б. анықтау үшін қолданылады.

Комплемент жүйесін сандық бағалау

Комплемент жуйесінің жеке компонентгеріне және кейбір оның. ингибиторларына антисарысулардың сташдартты жинактары бар.

Сонымен қатар, иммуаохимиялық әдістер де (ракеталык иммуноферез. лазерлік нефелометрия) колданылады. Олар комплемент жүйесінін жекеленген белоктарының - СЗ, С4, сирек жағдайда фактор В жэне Clq концентрациясын бағалайды. СЗа жәнс С5а (анафилотоксиядер) сиякты төменгі молекулалык субфрагменттерінің концентрациясын аныктайтын радиоиммунологиялык және иммуноферменттік тәсілдер іске асырылған.

Тәжірибе максатында комплемент жүйесінің функционалдык активтілігін анықтау жеткілікті болады.

Комплемент жуйесінін функционалдық активтілігін бағалау

Комплемент жүйесінің классикалық жолмен активтенуін анықтау мақсатында, жоғарыда айтылып кеткен гемолитикалык жүйе қолданьшады (РСК реакциясында). Бұл үшін қан сарысуынын гемолитикалык жүйеде 50% және 100% гемолиз шақырушы концентрациялары қолданылады. Антиген-антидене комплексінің пайда болуы және оған комплементтің фиксациясы көзге көрінбейді. Комплементтің байланысуын анықтау ушін қосымша гемолитикалық жүйені қолданады. Ол антисарысумен өнделген қой эритроциттерінең, тұрады. Егер комплекс түзілмесе, онда комплемент бос күйде қалып, индикторлык гемолитикалык жүйенін активациясьна косылып, гемолизге экеледі.

Комплемент активтілігін анықтау иммунокомплекстік патологияда маңызы бар.

Фагоцитарлық жүйені бағалау Сандық аныктау

Иммундық статусты бағалауда перифериялык қандағы моноциттердің саны аз мэлімет береді, өйткені тінде негізгі кызметті моноцит тіндік макрофаг түрінде атқарады. Осыған байланысты фагоцитоз жүйесінің күйін бағалауда сапалық одістер мацызды.

Фагоцитарлық жуйені функционалдык багалау

1.Қанда лейкоциттердің санын және түрлерінің қатнасын ( нейтрофилдер, базофилдер, эозинофилдер, моноциттер) анықтайды.

2. Фагоциттердің жұту және қорыту қаблетің бағалау: лейкоциттер қоспасына немесе қан тамшысына фагоцитоздалушы болшектер ретінде кебіне St.aureus, St.epidennidis, E.coli, Candida albicans дақылдарын жене т.6., сонымен қатар полистирол, латекс, формалинденген эритроциттерді қосады. Содан кейін 37 ^о С белгілі бір уақыт инкубирлейді. Жағымды жасап, кұрғатып, бояп фагоцитоздауші клеткалардың кұрамында осы субстраттар бар клеткалар % санайды.

Фагоцитарлык индекс (ФИ немесе фагоцитоз %-ы) -фагоцитозға қатысқан фагоциттердің пайызы Қалыпты күйде фагоцитарлык индекс 60 - 80 % күрайды. Нормада 90 минуттан кейінгі ФИ 60 және 45 минуттан кейінгі ФИ -тен төмен болу керек. Қорытудың бұзылыстарында ФИ өзгерілмеді.

Әдетте бүл тест екі вариантта жүргізіледі - спонтанды тест және жасанды тест. Жасанды тестте фагоциттер дакылына белсендіргіш зат (стимулятор -пирогенал, бактериалдык эндотоксиндер жөне т.б.) қосылады. Спонтанды жәые жасанды тест шешімдері салыстырылып, фагоциттерің функционалдык қорын (резервін) анықтайды. Қалыпта жасанды тесттің керсеткіші спонтанды тесттің көрсеткішінен 15-30 пайызға көп болу керек.

Фагоцитарлық сан (1 фагоцитпен жүтылған бөлшектердің орташа саны) - фагоцитоз белсенділігінің денгейі:

1 деңгей - 1-4 бөлшек жүтылған

2 деңгей - 5-7 белшек жүтылған

3 деңгей - 8-10 бөлшек жүтылған

4 деңгей - 10 кѳп бѳлшек жүгылзған

Фагоциттердің метаболикалық активтілігін нитро көк тертрозолийдің қалпына келу реакциясында аныкталады (НСТ-тест). Бұл тәсілде түссіз нитро көк тетразолий, активтенген фагопитоздаушы клеткалармен жұтылып, кою-көк туйіршіктер ретіндегі диформазанға ауысады. Клетка ішіндегі диформазанның саны реакция интенсивтілігінін, критериі болып табылады. Бұл тестті де спонтанды және жасанды түрде жүргізеді. НСТ-тестті екі тәсілмен бағалайды:

1. Морфологиялық анализбен, түсін өзгерткен бояғыш түйіршектері бар клеткалар санын санау.

2. Спектрофотометриялык, бояғышпен инкубацияланған клеткалар жуылады, сосын бояғыш органикалык еріткіш -диоксанмен экстракцияланады да, кейін, экстрациялық сүйықтык спектрофотометриялык жолмен бағаланады.

Спонтандық НСТ-тест нейтрофилдердін in vivo күйінде функционалдык тітіркенуінің денгейін білу үшін койылатын болса, жасанды белсендірілген НСТ-тест тітіркенуге респираторлық жарылыспен клетканың арнайы жауап беру қабілетін (клетканын функционалдык коры) аныктайды.

Нейтрофилдердің және макрофагтардың миграциясын зерттеу үшін in vivo "терілік терезе" өдісін қолданады.

Фагоциттердің in vitro қозғалысын капиллярлардан (жіңішке шыны түтікше) белгілі бір уакытта спонтанды көшу қабілетін миграцияны! санау арқылы, немесе хемотаксистік әсерлі заттардың катысуымен оның өзгеруін өлшеу арқылы бағалайды.

<== попередня сторінка	\|	наступна сторінка ==>
Иммунограмма анализі	\|	Иммуномодуляторлар

Не знайшли потрібну інформацію? Скористайтесь пошуком google:

Генерація сторінки за: 0.006 сек.