• Гідрологія і Гідрометрія
• Господарське право
• Економіка будівництва
• Економіка природокористування
• Економічна теорія
• Земельне право
• Історія України
• Кримінально виконавче право
• Медична радіологія
• Методи аналізу
• Міжнародне приватне право
• Міжнародний маркетинг
• Основи екології
• Предмет Політологія
• Соціальне страхування
• Технічні засоби організації дорожнього руху
• Товарознавство продовольчих товарів

Компьютерлік желілер

Компьютерлік желі дегеніміз – бір-бірімен мәлімет алмаса алатын кем дегенде екі компьютердің байланыс құралдардың көмегімен қарым-қатынас жасауына арналған ақпарат өңдеудің тармақталған жүйесі. Компьютерлік желілер масштабы мен мүмкіндігі бойынша ерекшеленеді. Компьютерлік желілер жергілікті (LAN), аймақтық (MAN) және дүниежүзілік (WAN) болып бөлінеді.

Желілік топология – жергілікті желідегі компьютерлердің бір-бірімен геометриялық байланысу тәсілі топология деп аталады. Байланыстыру топологиясының бірнеше түрі бар.

Компьютерлік желілер классификациясы:

I) Байланысатын түйіндер арасындағы қашықтыққа қарай келесі 3 классқа бөлуге болады: Жергілікті (локальные, LAN), аймақтық (региональные, MAN), аймақтық-таратылған (глобальные, WAN).

Жергілікті есептеуіш желілер (ЖЕЖ)– бір ғимарат немесе бір мекемеде орналасқан және бір-бірімен байланысқан компьютерлердің шағын тобы.

Аймақтық желілер – бір аудан, қала немесе аймақтағы бірнеше жергілікті желілерді біріктіретін желі.

Аймақтық-тартылған желілер – түрлі қалалар, аудандар және мемлекеттердегі компьютерлерді біріктіретін желі.

Аймақтық-таратылған желілер, аймақтық және жергілікті есептеуіш желілердің бірігуі көпдеңгейлі иерархияны (тармақты) құруға мүмкіндік береді және ол үлкен көлемдегі мәліметтер ағымын өңдеуге жеңілдік береді.

Сурет1. Желілердің көпдеңгейлі иерархиясы

Жергілікті және аймақтық таратылған желіллерді байланыстырудың қызықты мысалы – виртуальді жеке желілер болып табылады (Virtual Private Network, VAN).

Интернет арқылы байланысқан, мекеменің бірнеше жергілікті желілері виртуальды жеке желі деп аталады.

Сурет2. Виртуальді жеке желінің байланысуы

II) Желілердің ақпаратты беру ортасының типіне қарай:

1) Сымдық – кабель қолдану арқылы

2) Сымсыз – инфрақызыл диапазонында радиоарналарда ақпараттың берілуі

III) Ақпаратты беру жылдамдығына қарай:

1) Төмен жылдамдықтағы (10 Мбит/с-қа дейін)

2) Орта жылдамдықтағы (100 Мбит/с-қа дейін)

3) Жоғары жылдамдықтағы (100 Мбит/с-тан жоғары)

IV) Компьютерлер арасындағы рөльдерді жүктеуге қарай:

1) бір рангілік

2) клиент-серверлік

Сервер- арнайы ерекшеленген жоғары өңдеуші компьютер. Ол желі жұмысын орталықтандыра басқара алатын, бағдарламалық қамтамасыздандырумен жасақталған және желідегі басқа компьютерлерге өзінің ресурстарын (берілгендер файлы, жинақтауыштар, принтер, т.б.) ұсынады.

Клиенттік компьютер (клиент, жұмыс станциясы)- сервердің (серверлердің) ресурстарына мүмкіндік алатын желідегі қолданушы компьютер.

Бір рангілік желідебарлық компьютерлердің құқықтары бір болып келеді, яғни әрбір компьютер сервер ролінде де, клиент ролінде де бола алады.

GСтуденттің оқытушымен өзіндік жұмыс тапсырмасы

@ Келесі сұрақтарға жауаптар жазып, ауызша талқылаңыз

1. WWW нені білдіреді?

2. Компьютерлік желі дегеніміз не?

3. Компьютерлік желілер неше топқа бөлінеді?

4. Желілік топология дегеніміз не?

5. Ең қарапайым топология түрі?

6. Сақина топологиясы жайлы айтыңыз

7. Жұлдызша топологиясы жайлы айтыңыз

8. Аймақтық-таратылған желілер жайлы айтыңыз

9. Желілердің желісі дегеніміз не?

10. Желі ресурстары дегеніміз не?

11. Желі дегеніміз не?

12. Сервер дегеніміз не?

13. Желі технологиясы дегеніміз не?

14. Хаттамалар дегеніміз не?

15. Компьютерлік желілер классификациясын атаңыз

16. Аймақтық – таратылған (глобальді) желілер дегеніміз не?

17. Жергілікті желілер дегеніміз не?

18. Аймактық (региональді) желілер дегеніміз не?

19. Виртуальді жеке желілер дегеніміз не?

20. Желілердің ақпаратты беру жылдамдықтары қандай?

21. Жұмыс станциясы немесе клиенттік компьютер дегеніміз не?

22. Компьютерлерді желіге байланыстыру мақсатында не қолданылады?

23. Желінің базалық топологиясын атаңыз?

24. Хаб дегеніміз не?

25. ARPANET желісі жайлы айтыңыз

26. Клиент-серверлік желілер жайлы айтыңыз

27. Ақпараттық желілік ресурстарды атаңыз

28. Техникалық желілік ресурстарды атаңыз

29. Желіге байланысу түрлері (сымдық, сымсыз, түрлі арналар арқылы қосылу) жайлы айтыңыз

30. Бір рангілік желілер жайлы айтыңыз

13. Интернет. Электрондық пошта.

Қазіргі уақытта маңызды байланыстың бірі - электрондық почта (Electronic mail, ағылш. Mail-почта, қысқаша e-mail). Электрондық почта қашықта орналасқан абоненттермен компьютер арқылы байланысудың ең ыңғайлы түрі болып саналады да, ол кәдімгі почтаның балама түрі болып есептеледі. Ақпаратты өте жылдам, әрі толық күйінде оны өзгертпей барар жеріне сенімді түрде жеткізетіндіктен (қызметінің салыстырмалы бағасы төменгі деңгейде) қазіргі почта болады деп күтілуде. Компьютерлер көмегімен кез-келген ортаны дайын болған әртүрлі құжаттармен, жаңа жобалармен жылдам таныстырып, олардың да осыларға деген пікірін тез жинап алуға болады. Электрондық почтаны пайдалану кезінде компьютерде әртүрлі арнаулы бағдарламалар қолданылады және олардың қажеттігіне қарай бірінен біріне жеңіл ауысып отыруға болады. Мұндай бағдарламалар мынадай жұмыстарды атқарады:

· Алынған хабарды талдау және жаңа хабарлар дайындау;

· Байланыс торабымен жылдам хабар алмасу.

Бірінші бағдарламаның жұмысы байланыс желісіндегі компьютердегі мәтіндік ақпаратпен жұмыс істеген сияқты болады. Бұл кезеңде белгілі бір редакторлық бағдарлама көмегімен мәтінді дайындап, оны артынан қарап шығуға тура келеді. Мәтінді оқу, толықтыру, талдау жұмыстары әдеттегі почтамен жұмыс істегенмен бірдей. Компьютерде әрқашанда жинақталған мәліметтер архиві болуы тиіс, соларды қарап отырып бұрынғыларын қайталап оқып шығып, керек еместерін «қоржынға» тастап, керектілеріне жауап жазып, кейбіреуін қайта архивке салып қоямыз. Ең соңында дайындалған хатты немесе хатқа келген жауапты «почта жәшігіне» салып, керекті адреске жөнелтеміз. Дайындалған корреспонденцияны жөнелту мен келген хаттарды қарап шығу ісін әркім өзіне ыңғайлы кезде арнаулы бағдарлама арқылы жүргізеді. Ол бағдарлама хаттарды дайындаумен қатар сол компьютерді бүкіл әлеммен қарым-қатынас жасату негізі болып саналатын тораптық компьютермен кез-келген сәтте байланыс сеансын жүргізуді қамтамасыз етеді.

GСтуденттің оқытушымен өзіндік жұмыс тапсырмасы

@ Келесі сұрақтарға жауаптар жазып, ауызша талқылаңыз

1. Интернет қай ғасырда пайда болды?

2. Интернет желісінің даму тенденциясы жайлы айтыңыз

3. Қазіргі таңда кең тараған хаттамалар ағымын атаңыз

4. IP-адрес дегеніміз не?

5. Домендік адрес дегеніміз не?

6. Түпкі доменге жауап беретін казіргі таңдағы желілік ақпараттық орталықты атаңыз

7. Жоғары деңгей (1-деңгей) домені жайлы айтыңыз

8. Екінші деңгей домені жайлы айтыңыз

9. Түпкі домені жайлы айтыңыз

10. .ru, .kz, .be –домендік атауы нешінші деңгейге жатады?

11. IP-адрес дегеніміз не?

12. ХХ ғасырда 80 ж.ж. Женевада ядерлік зерттеудің европалық

орталығында (CERN) не қаланды?

13. Браузер дегеніміз не?

14. Провайдер дегеніміз не?

15. Шапшаң (бір мезеттегі) хаттармен алмасу бағдарламаларын атаңыз

16. URL-адрестеу жайлы айтыңыз

17. Пошталық жәшік қалай құрылады?

18. Пошталық клиенттік бағдарламаларды атаңыз

19. Пошта қызметі жайлы айтыңыз

20. Браузер түрлерін атаңыз

21. Қазақстандық провайдерлерді атаңыз

22. Интернет мүмкіншіліктерін атаңыз

23. Сайт дегеніміз не?

24. Іздеу жүйелерінің қызметі мен түрлерін атаңыз

25. Порталдардың қызметі мен танымал түрлерін атаңыз

26. Веб-парақ дегеніміз не?

27. Веб-парақ құру бағдарламаларын атаңыз

28. WWW жүйесінің қызметі

29. Желілік технологияларды атаңыз

30. Хаттамалар қызметі мен түрлерін атаңыз

Читайте також:

1. Компьютерлік вирустар. Архиватор.
2. Компьютерлік графика

Переглядів: 2988