МАРК РЕГНЕРУС ДОСЛІДЖЕННЯ: Наскільки відрізняються діти, які виросли в одностатевих союзах
РЕЗОЛЮЦІЯ: Громадського обговорення навчальної програми статевого виховання ЧОМУ ФОНД ОЛЕНИ ПІНЧУК І МОЗ УКРАЇНИ ПРОПАГУЮТЬ "СЕКСУАЛЬНІ УРОКИ" ЕКЗИСТЕНЦІЙНО-ПСИХОЛОГІЧНІ ОСНОВИ ПОРУШЕННЯ СТАТЕВОЇ ІДЕНТИЧНОСТІ ПІДЛІТКІВ Батьківський, громадянський рух в Україні закликає МОН зупинити тотальну сексуалізацію дітей і підлітків Відкрите звернення Міністру освіти й науки України - Гриневич Лілії Михайлівні Представництво українського жіноцтва в ООН: низький рівень культури спілкування в соціальних мережах Гендерна антидискримінаційна експертиза може зробити нас моральними рабами ЛІВИЙ МАРКСИЗМ У НОВИХ ПІДРУЧНИКАХ ДЛЯ ШКОЛЯРІВ ВІДКРИТА ЗАЯВА на підтримку позиції Ганни Турчинової та права кожної людини на свободу думки, світогляду та вираження поглядів
Контакти
Тлумачний словник Авто Автоматизація Архітектура Астрономія Аудит Біологія Будівництво Бухгалтерія Винахідництво Виробництво Військова справа Генетика Географія Геологія Господарство Держава Дім Екологія Економетрика Економіка Електроніка Журналістика та ЗМІ Зв'язок Іноземні мови Інформатика Історія Комп'ютери Креслення Кулінарія Культура Лексикологія Література Логіка Маркетинг Математика Машинобудування Медицина Менеджмент Метали і Зварювання Механіка Мистецтво Музика Населення Освіта Охорона безпеки життя Охорона Праці Педагогіка Політика Право Програмування Промисловість Психологія Радіо Регилия Соціологія Спорт Стандартизація Технології Торгівля Туризм Фізика Фізіологія Філософія Фінанси Хімія Юриспунденкция |
|
|||||||
Францыск Скарына – беларускі гуманіст асветнік, першадрукар.Развитие культуры Беларусі ў XVI — пачатку XVII ст. атрымала назву «Беларускае Адраджэнне». Яно было цесным чынам звязана з Рэнесансам — развіццём заходнееўрапейскай культуры ў перыяд зараджэння буржуазнага грамадства ў XIV—XVI стст. Культура Беларусі арганічна ўспрыняла гуманізм (у перакладзе з лацінскага — «чалавечы») — сістэму поглядаў, якія найвышэйшай каштоўнасцю абвяшчалі самога чалавека і яго права на свабоднае развіццё, лічылі яго не «рабом божым», а творцам. Сярод шэрагу такіх прадстаўнікоў еўрапейскага Адраджэння, як Леанарда да Вінчы, Мікеланджэла, Томас Мор, Мікалай Капернік і іншыя, на роўных стаіць імя ўсходнеславянскага першадрукара і асветніка, вучонага і пісьменніка, ураджэнца старажытнага Полацка Францыска Скарыны (каля 1490 г. — 1551 г.). Першапачатковую адукацыю ён набыў, як мяркуюць гісторыкі, у Полацку і Вільні, затым у 16 гадоў скончыў філасофскі факультэт Кракаўскага універсітэта. Варта заўважыць, што многія славутыя гістарычныя і культурныя дзеячы Беларусі атрымалі вышэишую адукацыю за мяжой. Напрыклад, канцлер ВКЛ Леў Сапега ў 14-гадовым узросце паступіў у Лейпцыгскі універсітэт. Ф. Скарына двойчы стаў доктарам навук. Спачатку ён атрымаў у Кракаве ступень бакалаўра — першую вучоную ступень у сярэдневяковыхеўрапейскіх універсітэтах. Затым ён паспяхова здаў экстэрнам (без навучання) экзамен на званне доктара медыцыны ў Падуанскім універсітэце ў 1512г. Яго партрэт, створаны ўжо ў сярэдзіне XX ст., знаходзіцца ў так званай «зале сарака» сярод 40 партрэтаў знакамітых еўрапейскіх навукоўцаў, што выйшлі са сцен Падуанскага універсітэта. Ф. Скарына меў таксама ступень доктара вольных навук. Яны вывучаліся ў заходнееўрапейскіх універ сітэтах пад назвай «сямівольных навук»: граматыка, рыторы-ка (умение красамоўна гаварыць), дыялектыка (вучэнне аб развіцці), арыфметыка, геаметрыя, астраномія, музыка. На падобны факультэт вольных мастацтваў Кракаўскага універсітэта ў 14-гадовым узросце паступіў Сымон Будны. 6 жніўня 1517 г. Ф. Скарына першым сярод усходніх славян выдаў у чэшскім горадзе Празе (бо на роднай зямлі не было яшчэ неабходных умоў для пачатку друкарскай справы) друкаваную кнігу — «Біблію». Ён зрабіў пераклад Бібліі на мову, набліжаную да беларускага пісьменства і зразумелую простаму люду — царкоўнаславянскую мову беларускай рэдакцыі. Варта заўважыць, што ў Заходняй Еўропе першаадкрывальнікам друкарскай справы каля 1445 г. лічаць вынаходніка друкарскага станка Іагана Гутэнберга. У гісторыкаў ёсць звесткі і аб папярэдніках Скарыны, напрыклад Яне Літвіне (аб яго паходжанні сведчыць прозвішча), які займаўся друкарскай справай у Лондане. Значнасць той справы, што зрабіў Ф. Скарына, заключаецца ў надрукаваных ім 20 кнігах Бібліі, яго асабістых прадмовах і пасляслоўях, змешчаных ў тэксце гравюрах — ілюстрацыях, выкананых адпаведным чынам (іх налічваецца 51). Ф. Скарына таксама выдаў у наладжанай ім у сталіцы ВКЛ Вільні друкарні ў 1522, 1525 гг. дзве кніжкі: «Малую падарожную кніжку» і «Апостал». Выдавецкая дзейнасць Ф. Скарыны лічыцца грамадзянскім (жыццёвым) подзвігам, бо не ўсе, у тым уліку і царква, разумелі яго асвет ніцкую працу. Друкаваная Ф. Скарынай Біблія паруша ла каноны (правілы), што існавалі пры перапісванні царкоўных кніг, змяшчала ў сабе тэксты ад самога выдаўца і нават 2 гравюры з яго выявай. Галоўным злачынствам царква лічыла самастойны пераклад Бібліі, за што Скарыну маглі пакараць. У тэкстах Бібліі Ф. Скарына паўстае як асветнік (чалавек, які садзейнічае распаўсюджванню пісьменнасці, ведаў). Аб гэтым сведчаць такія радкі: «Усялякаму чалавеку трэба чытаць, бо чытанне — люстра нашага жыцця, лекі для душы». Наш першадрукар — пачынальнік новага разумения патрыятызму — любові і павагі да сваей Бацькаўшчыны. 3 патрыятычных пазіцый успрымаюцца наступныя яго словы: «Понеже от прирождения звери, ходяшие в пустыни, знають ямы своя, птици, летаюшие по воздуху, ведаюць гнёзда своя; рибы, плаваюшие по морю и в реках, чують виры своя; пчёлы и тым подобная боронять ульев своих, — тако ж и люди, и где зродилися и ускормлены суть по бозе, к тому месту великую ласку имають». Ф. Скарына пакінуў нам свонмаральны запавет (мараль — звод норм і правілаў паводзін людзей) у наступных радках, якія змяшчаюць мудрасць чалавечага жыцця і ўзаемаадносін людзей: «Закон прироженыи в том наболей соблюдаем бывает: то чинити иным всем, что самому любо ест от иных всех, и того не чинити иным, чего сам не хошеши от иных име-ти... Сей закон прироженыи ест в серци единого кажного человека».
Читайте також:
|
||||||||
|